Witam wszystkich forumowiczów. Mam tutaj tak wstępnie napisaną pracę maturalną z polskiego. Czy mielibyście może chwilkę spojrzeć na te moje wypociny tak swoim okiem i powiedzieć co o tym sądzicie? Czy nadawałoby się to mniej więcej na pracę maturalną z polskiego? Bo żebym się nie ośmieszył przed nauczycielką jak będzie nam sprawdzać :P
byłbym bardzo wdzięczny za jakiekolwiek opinie czy pomoce


„ETOS RYCERSKI – OMÓW NA WYBRANYCH PRZYKŁADACH LITERACKICH FUNKCJE RÓŻNYCH KREACJI BOHATERA”.
Tematem mojej pracy jest etos rycerski i jego funkcje różnych kreacji bohatera. Zdecydowałem się zinterpretować i zanalizować ten motyw na przykładzie następujących dzieł: Pieśń o Rolandzie, Dzieje Tristana i Izoldy oraz Don Kichot z La Manchy. Chciałbym teraz wyjaśnić pokrótce czym był podyktowany mój wybór. Mianowicie etos rycerski jest bardzo uniwersalny i przejawia się w wielu utworach literackich. Rycerz dla ludzi jest wzorem do naśladowania, przedmiotem aspiracji dla jednostki, a także ochroną i doskonaleniem świata. Uważam, że każdy chłopak czy mężczyzna powinien mieć swój własny kodeks honorowy i trzymać się go tak, ażeby kobiety mogły z całą pewnością mówić, że otaczają je prawdziwi rycerze, ponieważ - moim zdaniem - potrzebujemy dziś właśnie takich ludzi, dzielnych i niezłomnych władców i rycerzy. Postępowanie rycerzy w Europie średniowiecznej opierało się na specjalnym etosie rycerskim. Etos (z greki: ethos - zwyczaj, obyczaj) jest to zbiór obyczajów, norm, wartości, wzorów postępowania składających się na styl życia i charakter stanu rycerskiego, określający odrębność tej grupy. Etos rycerski uwzględniał kodeks rycerski, czyli niepisany zbiór zasad etycznych, moralnych i zawodowych. Przestrzeganie kodeksu rycerskiego zapewniało dobrą opinię o danym rycerzu oraz godne życie. Kodeks rycerski zawierał następujące zasady:
• Bądź zawsze oddany Bogu, Ojczyźnie, Panu.
• Nigdy nie bądź tchórzliwy.
• Bądź ambitny i podążaj do celu.
• Przegrane bitwy znoś z honorem.
• Bądź wzorem dla innych.
• Szanuj ludzi wokół siebie.
• Dobro i prawość przed niesprawiedliwością broń.
• Bądź hojny dla ludzi w potrzebie.
• Bądź wierny swym zasadom i ideałom.
• Nie krzywdź słabszych.
Etos średniowiecznych rycerzy posiada korzenie, sięgające aż do Grecji epoki archaicznej. Ponieważ już wówczas ludzie związani z walką, byli zobowiązani zbiorem niepisanych praw (np. etos wojowników opisywanych przez Homera). Początkowo w feudalizmie rycerze hołdowali takim wartościom jak: siła fizyczna, duma czy odwaga, a z czasem w wyniku oddziaływań Kościoła i literatury zaczął ewoluować w kierunku wartości wyższych, jak odwaga, waleczność, poczucie sprawiedliwości.
Najważniejsze kryteria etosu rycerskiego:
• dobre urodzenie – bardzo dobrze było widziane legitymowanie się przez rycerza drzewem genealogicznym, bowiem stanowiło to powód do dumy i określało wysoką pozycję społeczną;
• solidarność – chodziło tu o solidarność w obrębie stanu rycerskiego, urzeczywistnieniem tej zasady było tworzenie bractw, a następnie towarzystw rycerskich;
• hojność – rozrzutności była mile widziana, ponieważ stanowiła element opisywanych chwalebnych czynów rycerza. Rycerz winien być szczególnie hojny dla Kościoła, wdów oraz sierot i trubadurów, którzy rozsławiają jego imię;
• żądza sławy – jedna z cech rycerzy, która zdobywali zarówno podczas ćwiczeń, turniejów jak i podczas wojny;
• odwaga – to kryterium zrozumiałe samo przez się dla wojownika. Jednak rycerze często szarżowali tą cechą, po to by zdobyć jeszcze większą sławę, nawet jeśli wyczyn zagrażał życiu. Dla rycerza ważna była nie tyle walka i zwycięstwo, ile styl w jakim to zwycięstwo został odniesione;
• wierność danemu słowu – rycerz nie mógł dopuścić, żeby słowo dane ( szczególnie swojemu seniorowi ) nie było dotrzymane. Nieco inaczej wyglądało to w stosunku do poddanych. Sprzeniewierzenie się danemu słowu oznaczało plamę na honorze;
• etyka walki – obok odwagi to najważniejsze kryterium etosu rycerskiego, rycerz dbał o równość walki i szacunek do przeciwnika (szczególnie dobrze urodzonego). Lancelot wołał: „Nie zabiję nigdy rycerza, który spadł z konia. Boże broń mnie przed takim czynem!!!;
• siła fizyczna – rycerz, który podejmuje walkę nie mógł być słaby fizycznie powinien wyróżniać się tężyzną fizyczną, która jest nieodzowna nie tylko w walce, ale i w noszeniu zbroi rycerskiej;
• wdzięk –wyćwiczony rycerz powinien dobrze trzymać się na koniu, pięknie tańczyć, chętnie uczestniczyć w turniejach, dbać o swój wygląd;
• szlachetność wobec kobiet – to obowiązkowa cecha idealnego rycerza, który walcząc w boju jednocześnie sławi imię swojej wybranki, damy serca, którą winny jest otaczać kultem.

Pierwszym bohaterem, którego analizę przedstawię jest Roland.
Jest to bohater uosabiający wzorce idealnego rycerza, historyczny wódz, którego czyny obrosły legendą. Rycerz ten dowodzi tylnią strażą wojsk francuskich, w czasie wyprawy przez Pireneje. Kiedy zostaje zaatakowany przez uzbrojonych ludzi, mimo że nie ma on najmniejszych szans na wygraną nie wzywa pomocy, gdyż byłoby to wystawieniem na szwank jego honoru. W chwili nadchodzącej nieuchronnie śmierci Roland widząc straszną klęskę swoich wojsk wspina sie na pobliski pagórek. Jest ciężko ranny, a mimo tego udaje mu się jeszcze zabić rogiem jednego z pogan. Przygląda się swojemu słynnemu mieczowi i wie, że jeśli zginie miecz ten dostanie się w ręce wroga. Bezskutecznie próbuje więc go złamać. Kiedy mu się to nie udaje kładzie się na nim, chroniąc go własnym ciałem. Obraca się w stronę ojczyzny, w kierunku do wrogów, tak, by nikt nie mógł go oskarżyć o tchórzostwo ani ucieczkę. Roland w ostatniej spowiedzi przywołuje wartości nadające sens jego życiu: wiarę, ojczyznę, wierność wobec króla, przywiązanie do ojczyzny. Scena umierania jest teatralna, nic nie jest w niej przypadkowe, wzgórze przypomina Golgotę, sam Roland w chwili śmierci przypomina Chrystusa, uosabia typ męczennika. Po śmierci jego duszę zabierają aniołowie.
„A Bóg anioła posłał Cherubina,
Michała także, co z morza ratuje,
I Gabriel razem z nimi przylatuje:
Duszę Rolanda odnoszą do raju.”
Jest to klasyczna postawa średniowiecznego rycerza, dla którego najwyższymi wartościami są: Bóg, Honor, Król i Ojczyzna. To dla nich Roland poświęca swoje życie i z nimi umiera. Jak prawdziwy rycerz, jest wierny swoim ideałom do końca, nie wyrzeka się ich ani nie zapomina o nich nawet w chwili śmierci. Odwaga, honor, wierność zasadom, pobożność, i walka dla ojczyzny - ponad wszystko. Roland wspominany jest dzisiaj jako wzór rycerza, charakterystyczny dla całej epoki ze względu na bezgraniczną miłość do Boga i Ojczyzny oraz wierność do końca.

Inne dylematy natomiast trapiły kolejnego omawianego przeze mnie rycerza –Tristana, który jest bohaterem jednego z najbardziej znanych romansów rycerskich pod tytułem „Dzieje Tristana i Izoldy”. Losy miłości tej pary są dość skomplikowane. Izoldę przeznaczono na żonę dobrego króla Marka, a Tristan będąc rycerzem i poddanym owego króla, miał ją do niego eskortować. Niestety incydent z napojem, który zamiast trzymać dla króla, podała młodym nieuważna służąca Brangien, pokrzyżował wszelkie plany. Ich miłość stała się faktem. Kochankowie uciekli, król ich ścigał, nawet skazał na stos, ale głębokie uczucie wzruszyło go i w końcu darował im winę. Wówczas z kolei sumienie ruszyło kochanków, Izolda postanowiła wrócić do męża. Tristan udał się na tułaczkę. I to wcale nie jest koniec historii, koniec nastąpi dopiero, gdy ranny Tristan wezwie ukochaną, bo jej widok może go uzdrowić. Biały lub czarny żagiel na statku ma być znakiem, czy Izolda przybywa, czy też nie. Niestety poślubiona przez Tristana żona (też Izolda, tylko o „białych dłoniach”, podczas gdy jego ukochana nosi miano „złotowłosej”) oszukuje go. Z zazdrości mówi choremu, że żagiel jest czarny. Tristan umiera. Wbiega Izolda Złotowłosa –i też umiera. Wzruszony król Marek każe pochować ich obok siebie, a wyrosłe z grobów drzewa łączą się gałęziami, co symbolizuje miłość silniejszą od śmierci.
Utwór ten jest ponadczasowy, nie tylko samo uczucie znajome jest ludziom wszystkich pokoleń. Miłość Tristana i Izoldy jest uczuciem niemożliwym, a nawet zakazanym, muszą wystąpić przeciw zasadom i konwenansom. Umieszcza bohaterów w sytuacji tragicznej: bez siebie żyć nie mogą, z sobą również nie. Próbują ocalić uczucia. Tristan jako rycerz ślubujący wierność i oddanie swemu władcy, ma wielki dylemat, musi wybrać pomiędzy miłością do pani swego serca i wiernością władcy. Uniwersalna wymowa utworu polega na tym, iż podejmuje on odwieczny temat namiętnej miłości, i to miłości, na drodze, której stoją przeszkody. Wierność królowi, bezsilność wobec własnego losu, próby zwalczenia uczucia, tęsknota, w końcu bezsens, a nawet niemożność życia bez ukochanej osoby –zostały przedstawione z niezwykłą siłą. Tristan jest nowym typem bohatera –idealnym rycerzem dwornym. Ów rycerz doskonale posługuje się wszelkiego typu orężem. Podobnie jak Roland, jest w stanie dla swojego władcy walczyć z najgorszymi potworami i przeciwnościami losu. Jednak –w odróżnieniu do Rolanda –umie również pięknie śpiewać, polować, bawić rozmową. Jednym słowem Tristan potrafi się zachować w każdej sytuacji, podczas gdy Roland umiał się dobrze zachować jedynie na polu bitwy.

Ostatnim przykładem bohatera, którego kreację spróbuje przedstawić jest Don Kichot – główny bohater utworu Cerwantesa. Don Kichot jest przykładem błędnego rycerza. Autor w swym utworze ośmiesza przygody rycerskie Don Kichota - jest ubogi. Ten szalony szlachcic uwierzył, że jest rycerzem. Przygody jego ukazane są dwustronnie tzn. w rzeczywistości oraz tak, jakimi wydają się w szalonym umyśle bohatera. Zgodnie z tradycją Cerwantes wyposaża Don Kichota w wiernego giermka. Jest to z pochodzenia chłop, widzi rzeczy w rzeczywistości, ale jest przywiązany do swojego pana i wyspy, którą mu obiecał. Rycerz chcąc się wysławić walczył w turniejach. Z ideą walki w etosie rycerskim wiąże się szacunek rycerza dla przeciwnika. Wiąże się z pojęciem solidarności rycerskiej, która obejmowała także wrogów należących do rycerstwa.
Walka podlegała także zasadom etyki rycerskiej, rycerz nie mógł zabić drugiego gdy ten spadł z konia. Lancelot przez całe życie wyrzucał sobie, że w walce zabił dwóch nie uzbrojonych choć uczynił to nieświadomie. Uważał, że to go zhańbiło. Dla pokuty zapowiada pielgrzymkę w zgrzebnej koszuli. Etos nie dopuszczał ataku w plecy. Nakazywał też by zwycięzca pojedynku spędził na polu walki cały dzień do północy by okazać gotowość do podjęcia wyzwania. Obok rycerza walczył jego giermek. Bardzo ważny był koń rycerza, sławny jak rycerz, posiadał imię.
Te właśnie kluczowe epitety: szlachetny i mądry budują nowożytne pojęcie rycerza, postaci gotowej narazić życie dla bliźnich, znosząc wszelkie niewygody, upokorzenia, dla nich żyć i umierać. Wszystkie te aspekty etosu rycerskiego w pełni uwidoczniły się w losach tytułowego bohatera powieści M. Cervantesa, który pod wpływem lektury średniowiecznych romansów postanowił wcielić w życie dawno zapomnianą ideę błędnego rycerstwa. Dawne historie ,,do tego stopnie zawładnęły jego wyobraźnią, że w stanie umysłu bliskim obłędowi, uroił sobie, iż sam jest błędnym rycerzem.” Wywodzący się z elitarnej grupy społecznej, ubogi hiszpański szlachcic Alonso Kichano przybrał przydomek Don Kichot z La Manchy. ,,Według jego mniemania nazwa ta mówiła dowodnie o jego ojczyźnie i rodzinie oraz wielkiego im przyczyniała splendoru.”

Wnioski
Podsumowując moją wypowiedź pragnę zwrócić uwagę, że motyw rycerza jest bardzo uniwersalny i przejawia się w wielu utworach, np. w Pieśni o Rolandzie mamy do czynienia z rycerzem, którego cechują takie przymioty jak waleczność, odwaga i oddanie Ojczyźnie, a przede wszystkim Bogu, któremu ofiarował swoje życie.
Zaś w utworze, w którym głównym bohaterem jest Tristan czytelnik spotyka się z przykładem rycerza, który toczy nieustanną walkę z namiętnością. Zasady wzorowego rycerza muszą sprostać niezwyciężoną potęgę miłości.
Don Kichot – którego analizą zająłem się na końcu - to przykład błędnego rycerza. Lecz jest uosobieniem poświęcenia, być może bezcelowego, ale przejawiającego najczystsze intencje, a cnoty, które go cechują, czyli miłość, dobroć, szlachetność, prawość, czystość i wierność, sprawiają, że nie jest on karykaturą, lecz wzorem.
Etos rycerski średniowiecza, na którego kształt wpłynął etos rycerski starożytności, przetrwał – jak pisze Ossowska – parę stuleci, odrodził się w romantyzmie i przemawia nadal zarówno do czytelników Sienkiewicza, jak i do czytelników Conrada. Chyba dzisiaj jeszcze większe jest zapotrzebowanie na rycerzy i potrzeba praktykowania rycerskich ideałów niż w czasach, gdy one się kształtowały.