Spis Stron RPG Regulamin Wieści POMOC Kalendarz
Wróć   lastinn > Zakątek LI-teracki > Artykuły, opowiadania, felietony > Systemy RPG > Artykuły Historyczne
Zarejestruj się Użytkownicy


komentarz
 
Narzędzia artykułu Wygląd
<!-- google_ad_section_start -->Zamki i twierdze dla RPG-owców. Zarys tematu.<!-- google_ad_section_end -->
Zamki i twierdze dla RPG-owców. Zarys tematu.
Autor artykułu: Szarik
09-08-2007
Zamki i twierdze dla RPG-owców. Zarys tematu.

Wszelkiej maści zamki to częsty widok w systemach fantasy lecz często również monotonny. Ot, brama, mur, wieża i już mamy zamek. A jeżeli brama będzie miała szyję? Jeżeli murów bronią potężne baszty i machikuły? A nad wszystkim tym wznosi się strzelisty słup donżonu?
Celem tego artykułu jest przekazanie graczom wielbiącym mordowanie smoków i ratowanie księżniczek nieco szerszej wiedzy na temat średniowiecznych fortyfikacji. Mam nadzieję, że ten artykuł pozwoli na bardziej plastyczny, wychodzący z ram oklepanego standardu opis zamku na sesji a także zachęci do dalszych własnych poszukiwań szczegółowych informacji.
Zamek, jak sama nazwa wskazuje, zamyka drogę. Fortyfikacje były budowane w konkretnych, ważnych strategicznie miejscach, a więc w konwencjach dark fantasy należy zapomnieć o potężnych zamkach wybudowanych „za siedmioma górami” (co innego heroic ). Tymi strategicznymi miejscami były najczęściej ważne trakty kupieckie, duże miasta, spławne rzeki, granice państwa, wybrzeża morskie. Zamki najłatwiej możemy podzielić według ich przeznaczenia oraz miejsca usytuowania. Zacznijmy więc może od przeznaczenia:
1.Siedziby władz. Tu można popuścić wodze fantazji. Król, książę czy inny władyka musiał podkreślać swoją potęgę, a środkiem do osiągnięcia odpowiedniego efektu była przepysznie urządzona rezydencja. Materiały użyte do budowy często sprowadzano z daleka - kamienny zamek na nizinnych, podmokłych terenach? Tu na pewno mieszka ktoś ważny! Wokół takich zamków szybko też rosło podgrodzie zmieniające się czasem w miasto, które otrzymywało własne fortyfikacje, a więc ciężar obrony przenosił się z zamku na mury miejskie. Takich zamków było w państwie z reguły kilka. Początkowo były to rozmieszczone strategicznie grody, które z czasem przekształcały się w lokalne ośrodki władzy, a wokół nich rozrastały się miasta. Król/książę regularnie wędrował między tymi zamkami przeprowadzając inspekcję swego państwa. Na donżonie lub w innych widocznych miejscach (wysokich wieżach) zamku, w którym akurat przebywał król, powiewały królewskie sztandary.
2.Siedziby rycerskie. Pod tą kategorię podpadają zarówno umocnione dwory o walorach obronnych zwane często po prostu wieżami lub fortalicjami jak i małe, ukryte w lasach, zameczki raubritterów. Zamożność właściciela oraz dostępne materiały przekładały się bezpośrednio na wygląd siedziby.
3.Twierdze. Zamki o znaczeniu stricte militarnym, od małych wież obserwacyjnych i strażnic po potężne fortyfikacje ryglujące ważne trakty. Twierdze spełniały role garnizonów, punktów zbornych, magazynów żywności i broni na czas wojny, były to też królewskie skarbce oraz więzienia dla ludzi, których dziś określilibyśmy więźniami politycznymi.
4.Zamki refugialne. Często tę rolę spełniały twierdze, ale były też budowane zamki specjalnie w tym celu, czyli będące schronieniem dla uciekającej przed wrogiem ludności cywilnej. Budowane niekoniecznie w miejscach ważnych strategicznie, ale przede wszystkim w trudno dostępnych rejonach, gdzie w czasach pokoju była utrzymywana absolutnie minimalna załoga.
Specyfikę danej fortyfikacji określało też miejsce jej budowy i tak mamy:
1.Zamki nizinne. Budowane na płaskich terenach nizinnych. Z racji braku naturalnych przeszkód zamki te cechowały się najsilniej rozwiniętymi fortyfikacjami. Posiadały grube i wysokie mury chronione wieloma basztami i wieżami. Początkowo były to fortyfikacje ziemno-drewniane. Budowano „szkielet” muru z wbijanych w ziemie drewnianych pali, pomiędzy które wsypywano żwir i tłuczeń. Wszystko to zasypywano ziemią. Powstawał wał, na którego szczycie dodatkowo znajdowała się palisada. Czoło takich umocnień chronione często było przez dodatkowe zasieki i okopy a także fosy. Starano się też oczyszczać przedpole twierdzy wycinając drzewa czy niwelując wzniesienia. W przypadku zbliżającego się oblężenia niszczono budynki, które znajdowały się poza obrębem umocnień by nie dawały osłony atakującym. W późniejszym okresie zaczęto używać wypalanych cegieł do budowy umocnień. Podręcznikowym przykładem potężnego zamku nizinnego jest zamek w Malborku.
2.Zamki wyżynne. Te z kolei były budowane na terenach wyżynnych. wznoszono je na najbardziej rozległym lub najwyższym wzgórzu w okolicy. Były to najczęściej budowle kamienne, ale mogły się trafić również forty drewniane. Często fortyfikacje takich zamków były nierównomiernie rozmieszczone. Najpotężniejsze mury budowano od strony chronionej doliny/traktu. Jeżeli wzgórze opływała rzeka, lub z jednej strony znajdował się stromy wąwóz często rezygnowano z umocnień od naturalnie chronionej strony ograniczając się do niewielkiego muru lub wręcz umocnień, które dzisiaj nazwalibyśmy „polowymi”. Cały wachlarz zamków wyżynnych możemy podziwiać na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej.
3.Zamki wodne. Wybudowane na wyspach lub w zakolach rzek. Chroniły przeprawy wodne lub były ciężkimi do zdobycia skarbcami lub więzieniami. Zagospodarowywano całą możliwą przestrzeń, więc kamienne zamki wybudowane na wyspach często sprawiały wrażenie jakby wyrastały bezpośrednio z tafli wody. Najbardziej znanym zamkiem wodnym w naszej historii to chyba wieża, w której zakończył swój żywot Popiel.
4.Zamki skalne. Chyba najbardziej malownicze i pobudzające wyobraźnię fortyfikacje. Budowano je w terenach wyżynnych i górskich z wykorzystaniem naturalnych walorów obronnych wzniesienia. W obręb murów wkomponowywano skały. Zamki te sprawiały wrażenie jakby zawieszonych w powietrzu z zatartą granicą pomiędzy dziełem natury i człowieka. Były to twierdze najtrudniejsze do zdobycia, często z jedną jedyną możliwą drogą podejścia wąską ścieżką z ziejącymi po bokach przepaściami.

Elementy fortyfikacji:
1.Mur. Podstawowy i najprostszy element obrony biernej. Sporym minusem tego typu umocnień była możliwość obrony jedynie na wprost oraz martwa przestrzeń u podstawy muru. Należało więc nie dopuścić atakujących pod sam mur. Jeżeli tam dotarli, a zamek nie miał żadnych innych umocnień to obrona była już skazana na niepowodzenie. Starano się temu zapobiec tworząc nieregularny obwód muru oraz tak zwane zatoki. Zatoka to cofnięcie części muru do wnętrza kręgu obronnego co pozwalało na ostrzał atakujących z flanek, kiedy dotarli już bezpośrednio pod umocnienia.
2.Blanki zwane też krenelażem. Było to spotykane niekiedy „ząbkowane” zwieńczenie muru, tworzące szpary strzelnicze dla obrońców. Z kolei „zęby” chroniły przed ostrzałem atakujących.
3.Fosa. Rów znajdujący się przed czołem muru i stanowiący dodatkową przeszkodę do pokonania dla atakujących. Jeżeli była taka możliwość fosę wypełniano wodą.
4.Baszty. Z czasem w obrębie murów zaczęto budować wieże wysunięte przed ich czoło. Wieże te budowane były na planie wieloboku bądź koła i posiadały kilka poziomów z otworami strzelniczymi. Zadaniem baszt była ochrona czoła muru a także wprowadzenie obrony pionowej. Dzieliły one też mur na odcinki łatwiejsze do obrony i możliwe już w przypadku ich zdobycia do zamknięcia pomiędzy dwiema basztami.
5.Hurdycje zwane też gankami straży. Były to drewniane konstrukcje zwieńczające mury i wysunięte na zewnątrz poza ich obręb. Umożliwiały poprzez zamykane klapami otwory w podłodze na rażenie wroga, który znalazł się bezpośrednio pod murami.
6.Machikuły. Były bezpośrednim rozwinięciem hurdycji. Machikuły były murowane, ich wysunięta na zewnątrz muru część wspierała się na kamiennych lub murowanych konsolach. Pomiędzy podporami (konsolami) znajdowały się otwory służące do rażenia atakujących.
7.Wieża bramna. Budynek bramny chroniący bramę, czyli najsłabszy punkt fortyfikacji. Bramy również były chronione przez machikuły.
8.Barbakan. Wysunięty przed fortyfikacje, owalny najczęściej budynek posiadający dziedziniec, chroniący dostęp do bram zamkowych i przystosowany do prowadzenia obrony okrężnej.
9.Szyja. Odcinek murów łączący barbakan z główną linią umocnień i chroniący również bramę.
10.Donżon zwany też stołpem. Wieża ostatecznej obrony wznosząca się na najwyższym dziedzińcu zamku i nie połączona z innymi budynkami. Wejście do stołpu znajdowało się na wysokości kilku metrów i prowadziły do niego drewniane schody lub kładka. To tam wycofywała się załoga w ostatecznej próbie obrony, gdy wszystko inne już zawiodło. W donżonie znajdował się magazyn broni i żywności pozwalający bronić się załodze aż do nadejścia odsieczy.

Niektóre, potężne zamki mogły posiadać kilka linii umocnień. Stosowano wtedy jedną ważną zasadę: bramy w kolejnych murach nie mogły znajdować się w linii prostej.
Duże zamki, które były z czasem rozbudowywane dzieliły się też na:
1.Zamek wysoki (lub górny). Była to najstarsza część zamku, z reguły najlepiej broniona. To tu znajdowały się pomieszczenia mieszkalne władców twierdzy. Tu też wznosił się donżon.
2.Zamek średni. Na terenie średniego zamku znajdowały się stajnie, pomieszczenia dla załogi i służby.
3.Zamek niski. Wykształcił się z wcześniejszego podgrodzia. To tu znajdowały się domostwa i warsztaty rzemieślników, kupców i mieszczan. Tu znajdowały się karczmy i gospody.

Na koniec coś dla wielbicieli nieco późniejszych okresów czyli różnych wariantów renesansu. Wprowadzenie broni palnej wymusiło zmianę konstrukcji twierdz. Zamki odeszły do lamusa. Pionowe kamienne mury rozpadały się w proch pod ogniem artylerii. Twierdza przystosowana do walki ogniowej wygląda nieco inaczej. Posiada narys fortyfikacyjny, który może być bastionowy, kleszczowy lub poligonalny. Podstawowym elementem takiej twierdzy były dwa półbastiony połączone kurtyną, z tego elementu, jak z podstawowego klocka, tworzono cały zarys twierdzy. Linie proste łączące najdalej wysunięte punkty obrony bastionowej tworzyły wielobok czyli właśnie poligon.

Elementy nowożytnej twierdzy:
1.Kurtyna. Zastąpiła średniowieczny mur. Do łask wrócił wał ziemny i drewniano ziemny z wczesnego średniowiecza. Dzięki nachyleniu do wewnątrz fortyfikacji i dzięki konstrukcji kurtyna pochłaniała energię pocisku, który rykoszetował w sposób niegroźny dla obrońców lub grzęznął w kurtynie.
2.Bastion. Bastiony budowano najczęściej na planie pięcioboku w narożach fortyfikacji. Były najbardziej wysuniętym w stronę wroga elementem umocnień. Służyły do obrony bocznej kurtyn i sąsiadujących bastionów. Część od strony wroga nazywano czołem bastionu, części boczne to barki bastionu. Czoło bastionu chronione było niemal zawsze fosą.
3.Basteja. Były to półkoliste lub okrągłe przysadziste wieże, będące rozwinięciem średniowiecznych baszt. Posiadały kilka poziomów dla załogi strzelającej z broni palnej. Basteje wznoszono w najbardziej narażonych na atak punktach umocnień.
4.Rawelin. Dodatkowe, umieszczone przed linią głównych umocnień, elementy obronne wznoszone na planie półksiężyca lub trójkąta.

Mam nadzieję, że ten krótki wstęp do fortyfikacji pozwoli na nieco barwniejsze opisywanie zamków oraz zachęci do własnych poszukiwań.
W przygotowaniu ABC oblężeń

Polecam:
Leszek Kajzer „Zamki a społeczeństwo”
Tomasz Jurasz „Zamki i ich tajemnice”
Ryszard Rogiński „Zamki i twierdze w Polsce”
Marcel Antoniewicz „Zamki na wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej”
Witold Hensel „Osadnictwo i budownictwo Prapolskie”
Autor artykułu
Szarik's Avatar
Zarejestrowany: Jun 2007
Miasto: Kraków
Posty: 104
Reputacja: 1
Szarik ma wspaniałą przyszłośćSzarik ma wspaniałą przyszłośćSzarik ma wspaniałą przyszłośćSzarik ma wspaniałą przyszłośćSzarik ma wspaniałą przyszłośćSzarik ma wspaniałą przyszłośćSzarik ma wspaniałą przyszłośćSzarik ma wspaniałą przyszłośćSzarik ma wspaniałą przyszłośćSzarik ma wspaniałą przyszłośćSzarik ma wspaniałą przyszłość

Oceny użytkowników
Język
92%92%92%
4.6
Spójność
96%96%96%
4.8
Kreatywność
100%100%100%
5
Przekaz
20%20%20%
1
Wrażenie Ogólne
20%20%20%
1
Głosów: 5, średnia: 66%

Narzędzia artykułu

  #1  
Milly on 09-08-2007, 17:51
Ocena użytkownika
Język
100%100%100%
5
Spójność
100%100%100%
5
Kreatywność
100%100%100%
5
PrzekazBrak Informacji
Wrażenie OgólneBrak Informacji
Średnia:100%
Strasznie się cieszę, że napisałeś ten artykuł. Moim zdaniem świetny, zawiera najważniejsze, przydatne informacje. Nie jest zbyt długi, czyta się przyjemnie. Daje już czytelnikowi pewną wiedzę na poziomie elementarnym i dzięki temu choć nie jest to naukowa rozprawa można się z niej dużo dowiedzieć. Przyda się na pewno nie tylko forumowym MG, ale także pisarczykom Muszę przyznać, że mnie przyda się szalenie bardzo.

Jedyne czego mi tu brakuje to jakiś niewielkich ilustracji, zdjęć - aby zobaczyć na drobnym przykładzie to, co opisujesz.

Jak dla mnie - same piątki! Pisz więcej i więcej, bo widać, że świetnie się spisujesz.
Odpowiedź z Cytowaniem
  #2  
John5 on 02-09-2007, 00:58
Ocena użytkownika
Język
100%100%100%
5
Spójność
100%100%100%
5
Kreatywność
100%100%100%
5
PrzekazBrak Informacji
Wrażenie OgólneBrak Informacji
Średnia:100%
No ładnie, nic dodać nic ująć świetny artykuł. Bardzo przydatny i dobrze napisany. Byłoby jeszcze lepiej gdybyś porozdzielał niektóre fragmenty ale to nie ma większego wpływu na tekst. Dla mnie również same piątki.
Odpowiedź z Cytowaniem
  #3  
Arango on 02-09-2007, 01:07
No mi wypada tylko zgodzić się z przedmówcami. Nie będzie tylko oceny z zasady tego nie robię, będzie za to + do reputacji. Naprawdę dobry tekst.
Odpowiedź z Cytowaniem
  #4  
Cedryk on 02-09-2007, 11:49
Ocena użytkownika
Język
80%80%80%
4
Spójność
100%100%100%
5
Kreatywność
100%100%100%
5
PrzekazBrak Informacji
Wrażenie OgólneBrak Informacji
Średnia:93%
Kawałek dobrej roboty. Bardzo przydatny dla początkujących graczy, którzy jeszcze nie zaintereswowaki się historią średnich wieków.
Odpowiedź z Cytowaniem
komentarz



Zasady Pisania Postów
You may Nie post new articles
You may Nie post comments
Nie Możesz wysyłać załączniki
Nie Możesz edytować swoje posty

vB code jest Wł.
UśmieszkiWł.
kod [IMG] jest Wł.
kod HTML jest Wył.
Trackbacks jest Wył.
PingbacksWł.
Refbacks are Wył.


Czasy w strefie GMT +2. Teraz jest 05:20.



Powered by: vBulletin Version 3.6.5
Copyright ©2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd.
Search Engine Optimization by vBSEO 3.1.0
Pozycjonowanie stron | polecanki
Free online flash Mario Bros -Mario games site
artykuły rpg

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172