Recenzja może zawierać spoilery.

Istnieją ściśle zaplanowane serie komiksowe, gdzie każdy zeszyt to cegiełka misternie budowanego uniwersum. Są również takie, przy których twórcy po prostu dobrze się bawili. To właśnie tam można odnaleźć najwięcej bezkompromisowego stylu. A przecież swoista egzaltacja jest powodem, dla którego wielu lubiących przesadę postrzeleńców w ogóle sięgnęło po komiksy.
,,Preacher” znajduje co prawda czas na właściwą budowę świata, jednak nigdy nie traktuje swojej formy zbyt poważnie. Wartka akcja, intertekstualność oraz zwykły pastisz zmieszano tutaj całkiem zręcznie. Dzięki temu ponad sześćdziesiąt odcinków pochłania się z mocą cukrzyków szturmujących fabrykę insuliny.
Miasteczko Angelville. Do lokalnego baru przychodzi wielebny Jesse Custer. Większy łyk alkoholu szybko rozwiązuje mu język i odkrywa prawdziwy cel wizyty. Z racji swojej profesji duchowny zna grzechy miejscowych, jednak bynajmniej myśli o ich odpuszczeniu. Gardzi wręcz społecznością, co zamierza powiedzieć wprost. ,,Spekulujesz pieniędzmi, uprawiasz zoofilię, jesteś winny gwałtu” - wskazuje na kolejne osoby i grzmi zza barowego kontuaru, niczym z ambony. Jako że grzesznicy z reguły kiepsko znoszą słowa prawdy, sytuacja szybko eskaluje. Właściciel koloratki czy nie - Jesse zostaje dotkliwie pobity, a następnie wyrzucony z lokalu.
Następnego dnia trwa kościelne nabożeństwo. Ku zaskoczeniu wielebnego, na mszę przybywa znacznie więcej ,,wiernych”, niż zazwyczaj. Domyśla się, że mają go za ekscentryka, który wyprawia szalone rzeczy i po prostu chcą ujrzeć kolejne show. Nie zdąża jednak na dobre rozpocząć kazania. Świątynię niespodziewanie nawiedza obca siła. Genesis, bo tak się nazywa, wyzwala eksplozję, którą przeżywa jedynie Jesse. Od tego momentu tytułowy kaznodzieja zyskuje nadnaturalną umiejętność. Bez względu na to, co powie, każdy musi się podporządkować jego słowom. Nie zamierza jednak oddać się pokusie i dożywotnio zapewniać sobie darmowych naleśników. Wkrótce okazuje się bowiem, że zajście ma związek z Najwyższym. Bóg bez słowa zrzekł się swojego tronu i porzucił ludzkość. Custer zamierza go odnaleźć i zadać kilka mało grzecznych pytań. Podczas wyprawy towarzyszyć mu będzie dawna miłość - Tulip O’Hare oraz wykolejony wampir Cassidy.
Tak w dużym skrócie zaczyna się jeden z najbardziej kontrowersyjnych, amerykańskich komiksów. Początkowo całość przebiega dość chaotycznie i stawia kolejne pytania, stopniowo jednak odkrywamy genezę poszczególnych postaci - tako w niebie, jak i na ziemi. ,,Preacher” odnosi się bowiem zarówno do amerykańskich archetypów, jak i chrześcijańskiej religii. Przy czym aniołowie bywają tu zapitymi flegmatykami, święci mordercami, a samego Boga oskarża się… o tchórzostwo. Dodajmy do tego pojedynki rodem z filmów Peckinpaha, wiązanki godne emerytowanego szewca i sporo pieprznych scen. ,,Preacher” powstał w czasach, kiedy poprawność polityczna nie była tak wyraźna co dziś. Według mnie to bardzo dobrze. Bo tak naprawdę komiks w tym wszystkim stroni od szokowania dla samej sensacji. Raczej bawi się tym, na jak wiele może sobie pozwolić. Tu właśnie idea rozrywkowego komiksu jest wyjątkowa. Nie stoi za nią ogromny sztab ludzi, jak często w przypadku filmów. Odmawia też dogadzania szerszej masie. Bez grzeczności i pieszczenia się.
O stylistyce nie mam wiele do powiedzenia. Technika zastosowana w komiksie jest oszczędna, miejscami prosta. Ciekawie wypadają walki. Wygląd postaci nie zawsze. Bywa, że są trochę karykaturalne. Z całą pewnością ,,Preacher” nie miał jednak inspirować pod względem graficznym, a sposobem prowadzenia akcji. I pod tym względem sprawdza się znakomicie.
W istocie, fabuła stale czymś zaskakuje. Zawiera również oszczędną, lecz ciekawą mitologię z duchowymi bytami włącznie. Podobnie jak w ,,Sandmanie” ich zachowanie ma czasem typowo metafizyczne cechy, a kiedy indziej wręcz przeciwnie, bardzo ludzkie. Trudno mówić o przypadku. Wydawnictwo zaczęło pojawiać się wkrótce po tytule Gaimana i widać w nim kilka wyraźnych zapożyczeń.
Tytuł zwyczajnie wypada znać. Ma co prawda kilka mankamentów, jak sporadyczne dłużyny, lecz na ogół prowadzi ciekawą żonglerkę konwencjami. Nawet kiedy tytuł chwyta się tematów większego kalibru (paradoks omnipotencji) to fabuła jest prowadzona zaskakująco lekko. Wyraźnie czuć wyważenie poszczególnych wątków: romansu, intrygi, pop-kulturalnych nawiązań.
Jednocześnie całość nie obrasta twardo ociosanym patosem. Twórcy cały czas są świadomi, jak dobrze w ich historii sprawdza się swobodna narracja. Nie spieszą się, nie próbują na siłę zamykać poszczególnych motywów. Bywa wręcz, że kiedy robi się naprawdę gorąco, bohaterowie i tak znajdują czas, aby usiąść i pogawędzić o pierdołach. Właśnie w tym luzie tkwi najwięcej czaru ,,Preachera”.

Recenzja może zawierać spoilery.

Pratchett zawsze stanowił markę, do której dobrze było powrócić bez względu na wiek czytelnika i część cyklu, która akurat wpadła mu do rąk. Brytyjczyk nigdy nie schodził poniżej raz wyznaczonego poziomu, zawsze prezentując lekki, zarazem błyskotliwy styl. Na przestrzeni wielu lat stworzył uniwersum, którego absurdy zwyczajnie śmieszyły, ale i maskowały wiele prawd. Dla mnie Świat Dysku to nie fantastyka per se, a jej oddzielny gatunek. Rzecz unikalna i zdolna do odtworzenia tylko przez oryginalnego twórcę, którego niestety już zabrakło.
,,Para w ruch” to czterdziesta część serii i zarazem odsłona podcyklu przygód Moista von Lipwiga, niegdyś sprytnego hochsztaplera, obecnie dyrektora poczty oraz banku miasta Ankh-Morpork. Tym razem jest on świadkiem narodzin pierwszej kolei parowej Świata Dysku, zaprojektowanej przez prostodusznego mechanika Dicka Simnela. W dużej mierze fabuła skupia się na próbie połączenia wspomnianego wcześniej miasta i Überwaldu. I choć Lipwig posiada znaczne wpływy oraz władzę (która kończy się na żonie), to nie może odmówić, kiedy sam patrycjusz prosi go o patronat nad całym przedsięwzięciem. A trzeba pamiętać, że prośba w przypadku zarządcy miasta zazwyczaj stanowi alternatywę od dekapitacji. Wkrótce prace ruszają w całkiem sprawnym tempie, lecz stają się solą w oku bardzo konserwatywnych krasnoludów, zwanymi gragami. Ci upatrują w kolejnej zdobyczy techniki upadku dotychczasowych zasad i realnego zagrożenia. Kiedy ich sceptycyzm zamienia się w realną agresję, Lipwig musi poradzić sobie ze znacznie większą ilością problemów, niż zagwozdki logistyczne czy zawodność kotłów ciśnieniowych. Jego perypetiom towarzyszą również wątki innych postaci, znanych z poprzednich książek, jak Harry Król, dolny król Rhys Rhysson czy komendant Vimes i jego ludzie.
Tom jak zwykle jest napisany nadzwyczaj sprawnie. U Pratchetta nie ma miejsca na dłużyzny, akcja postępuje szybciej niż pospieszny. Jak zwykle narracja jest wypchana po brzegi tym, co u autora najważniejsze - skrzącym się inteligencją humorem. Klasycznie jest czas na parodię co bardziej heroicznego fantasy, szturchnięcia w kierunku realnych zjawisk oraz kilka spostrzeżeń dotyczących społeczeństwa jako takiego. Te ostatnie zresztą zdają się mocniej charakteryzować ostatnie z odsłon Świata Dysku. Okres rewolucji przemysłowej jest tu pretekstem do ukazania zaściankowości niektórych krasnoludów, choć doskonale widać, że te uprzedzenia bynajmniej muszą odnosić się do konkretnej rasy.
Końcówka serii daje okazję do spojrzenia na cały cykl z szerszej perspektywy. Pratchett zaczynał od prześmiewania typowego fantasy, aby później rozgałęzić swoje pomysły w różne strony, zawsze jednak czyniąc je bardzo sympatycznymi w odbiorze. Przez ponad trzydzieści lat jego świat rozrastał się i zmieniał. Świat Dysku odkrył teatr, operę, nawet filmy czy muzykę rozrywkową. Zmieniła się także weń technologia - temat jednej z książek, czyli wieże sekarowe są już tutaj na porządku dziennym. Jeszcze inaczej sprawy stoją z polityką. Ankh-Morkpork jest obecnie otwartą na inność metropolią, gdzie nawet trolle i krasnoludy są w stanie podać sobie ręce. To dobre rozwiązanie, że autor nie porzuca raz podjętych, niby komediowych wątków, tylko stanowią one integralną część kanonu.
Podsumowanie jest proste jak bójka w karczmie. Jeśli ktoś lubi Pratchetta i jest do stylu autora przyzwyczajony, może spokojnie za ,,Parę” chwycić. To solidna formuła, która wciąż się nie nudzi i tchnie świeżymi pomysłami.

Recenzja może zawierać spoilery.

Postaci George’a Martina nie trzeba przybliżać żadnemu entuzjaście fantastyki, chyba że takowy lubi kąpiele w smole i pierzu. Jego książkowa saga już wkrótce po swojej premierze zyskała dużą popularność, zaś siedem lat temu została fundamentem, na którym stanął kultowy już serial ,,Gra o tron”. Za sukcesem produkcji HBO stanęło co najmniej kilka powodów. Zarówno w kinach, jak i na srebrnym ekranie od dawna brakowało dojrzałej fantastyki z potencjałem na globalny hit. Główny fenomen polegał jednak na sposobie przedstawienia świata. W myśl materiału źródłowego, tak i tam odcięto się od jednoznacznego podziału na dobre i złe postaci. Westeros było ponurym miejscem, w którym nad moralnością stał brutalny oportunizm. Ponadto tylko kilku bohaterów posiadało fabularną tarczę, która chroniłaby ich przed tragicznym końcem. Poza nimi mógł zginąć prawie każdy - nawet jeśli był uznawany za postać istotną dla fabuły. I choć z czasem serial oraz książki poszły w innych kierunkach, tak wspomniana wcześniej niedookreśloność i krwawy suspens wyznaczyły nową ścieżkę dla telewizyjnych opowieści. Echo tych zabiegów słychać w serialowej fali, która trwa do dziś.
Wróćmy jednak do sedna, czyli książek. W ,,Pieśni lodu i ognia” głównym bohaterem jest sam świat. Największy nacisk położono tu na sposób funkcjonowania siedmiu królestw oraz ich politykę. Nawet jeśli konkretne postaci działają z osobistych pobudek, to prędzej czy później ich czyny mają globalne skutki. Fabuła skupia się wokół przewrotów na kontynentach Westeros i Essos po śmierci dotychczasowego króla, Roberta Baratheona. Okoliczności jego zgonu nie są jasne, co w dużym skrócie uruchamia sieć intryg, pośród których każde z królestw chce ugrać coś dla siebie. Początkowo saga pochyla się nad historią rodu Starków, honorowego ludu z północy i zdaje się przedstawiać ich jako głównych protagonistów. Stopniowo jednak czytelnik poznaje więcej stronnictw i zaczyna rozumieć, że tak naprawdę każdy ma tu swoją rację i widzi polityczną planszę trochę inaczej. W istocie osiem opasłych tomów to historia spisków, zdrad oraz niepewnych sojuszy. Każda posiada też trochę inną tonację. ,,Starcie królów” zawiera wiele bitewnych scen, a jej motywem przewodnim jest stricte wojna. ,,Nawałnica mieczy” staje się mroczniejsza, niejednokrotnie odnosi do motywu zdrady, zaś ,,Uczta dla wron” opisuje bardziej kuluarowe spiski. Starcia między samymi ludźmi to nadal jednak tylko część większej całości. Od momentu pojawienia się nad Westeros czerwonej komety, na świecie zaczyna budzić się uśpiona dotąd magia. Chodzą słuchy, że na wschodnim lądzie widziano smoki, a zza wielkiego muru na północy nadciągają nieumarłe upiory. Z czasem tych nadnaturalnych elementów jest coraz więcej, aczkolwiek są dawkowane w sensownych ilościach, dzięki czemu czuć ich wyjątkowość.
Historia posiada szeroki zasób bohaterów. Martin nie kryje tu swojej fascynacji genealogią i z chirurgiczną precyzją kreśli losy oraz członków wielkich rodów. Częstokroć puszcza też oko do miłośników historii, umieszczając parafrazy realnych wydarzeń (tak było w przypadku pewnego możnowładcy, który oddał ducha… siedząc na wychodku). Nikt tu nie pojawia się przypadkiem i każda sylwetka ma swoje miejsce w fabularnej machinie. Zdaje się jednocześnie, iż autorowi najlepiej wychodzi prowadzenie co bardziej pokiereszowanych przez los kreacji. Dotyczy to prawie wszystkich Starków z świetną przemianą Aryi na przedzie, karła Tyriona czy Jaimego Lannistera. Mam natomiast zastrzeżenia do postaci Daenerys. I nie chodzi tu o logikę w jej prowadzeniu. Raczej fakt, że próbuje przedstawić się ją heroicznie, podczas kiedy bardzo wiele otrzymuje ona z racji zwykłego szczęścia oraz pochodzenia. Słowem, westerowska wersja Mary Sue.
Z całą pewnością sagę charakteryzuje dokładność w portretowaniu świata. U Tolkiena ,,Silmarillion” tworzył pewne ramy opowieści, a ,,Władca Pierścieni” wypełniał je bardziej przygodową treścią. Tutaj obydwie rzeczy otrzymujemy jednocześnie. Oprócz zmagań konkretnych bohaterów, książki są wypełnione informacjami o uniwersum. Dowiadujemy się w co wierzą poszczególne nacje, jak wyglądają ich zwyczaje, gospodarka, handel. Pochylono się nawet nad popularnymi powiedzeniami czy rodzajem muzyki jaki można usłyszeć na dworach. Autor prowadzi czytelnika za rękę po każdym elemencie wykreowanego świata, za każdym razem dokładnie tłumacząc jego działanie. Dzięki temu odnosi się wrażenie, że Westeros istniało tak od tysięcy lat, a my poprzez książki jedynie ,,zerkamy” na jego krótki wycinek czasowy.
Poszczególne rozdziały za każdym razem skupiają się na konkretnej osobie, wciąż przeskakując w inny zakątek świata. Są to małe części różnych historii, które długofalowo oddziałują wzajemnie na siebie. Zabieg ten przypomina mikroskopijne ruchy na ogromnej szachownicy, gdzie szereg pojedycznych akcji determinuje inne. Aczkolwiek nie zawsze jest to wygodne. Trzeba pamiętać, iż liczba bohaterów stale się rozrasta, więc powrót do raz podjętego motywu zajmuje coraz dłużej. Bywa, że śledzimy jakiś naprawdę ciekawy wątek, gdy ten nagle zostaje przerwany, aby zostać wznowionym dopiero za kilkaset stron. Zdaję sobie sprawę, że podobne zabiegi są konieczne przy budowaniu powieści o tak ogromnych rozmiarach. Jej dokładne śledzenie wymaga jednakże sporo cierpliwości.
Co do warstwy graficznej: osobiście jestem zwolennikiem starych wydań, z klasycznymi ilustracjami, które dobrze oddają klimat książek. Te nowsze nawiązują do serialu, co samo w sobie nie jest złe, wszakże rynek posiada swoje prawa. Gorzej, że przypominają one wręcz filmowe postery, co już kole w oczy. Poza tym reklamowanie na samym przodzie konkretnego sezonu oraz stacji telewizyjnej jest mało estetyczne. Książka stanowi oddzielne medium i takie rzeczy powinno oddzielać się możliwie grubą kreską.
Kończąc już, mogę powiedzieć tylko jedno. Saga sprawia dużo frajdy i jej lektura zapewnia świetną przygodę. Posiada ona co prawda kilka mankamentów, lecz nie zmienia to faktu, że Martin wystawił pomnik ogromie swojej pracy oraz umysłowi wielkiemu jak katedra. ,,Pieśń lodu i ognia” posiada bardzo oryginalny, konsekwentnie przedstawiony świat. Zamieszkują go niejednoznaczne moralnie, a przez to ciekawie rozpisane postaci. Szkoda jedynie, że tak długo trzeba czekać kolejne tomy serii. Od poprzedniej książki minęło już siedem lat, autor zaś stale zwodzi czytelników, to obiecując nowy termin, znów przesuwając go dalej. Istnieje jeszcze wiele kart do odkrycia, a perspektywa ostatecznej puenty pozostaje zwyczajnie ciekawa. Należy mieć nadzieję, że nastąpi ona w szybszym tempie niż marsz Innych, tudzież ,,nadchodząca zima”.

Ocena: 9/10