Zacznę nietuzinkowo: jestem pasjonatem historii. Okres II wojny światowej jest jednym z tych, którymi interesuję się najbardziej, z kolei operacja Market-Garden jest jedną z jej części, którym poświęciłem i wciąż poświęcam najwięcej czasu. Nic więc dziwnego, że książka z wielkim złotym tytułem "Arnhem" i dumnie stojącym generałem Sosabowskim na okładce, tak łatwo zwróciła moją uwagę w księgarni. Oczywiście domyśliłem się, że polski dowódca widnieje wyłącznie na okładce polskiego wydania (która swoją drogą prezentuje się o niebo lepiej niż okładka oryginalnego wydania i dlatego ją właśnie zamieściłem powyżej), co pewnie miało być sprytnym zabiegiem marketingowym. Niezrażony tą świadomością zabrałem się za lekturę.

Już po pierwszych kilku stronach zorientowałem się, że będzie to dla mnie nostalgiczna podróż w przeszłość. Sposób pisania i przedstawiania biegów wydarzeń (o dziwo nigdy wcześniej nie miałem w ręku żadnego tytułu Beevora) tak bardzo przypominał mi uwielbianą przeze mnie książkę Corneliusa Ryana "O jeden most za daleko", że momentami odnosiłem wrażenie jakbym czytał ją ponownie po raz pierwszy - bezcenne doświadczenie. Starałem się, by moja nostalgia nie wpłynęła na moją ocenę, jednakże zdawałem sobie sprawę, że nie uniknę porównań z dziełem Ryana i dlatego wcale się o to nie starałem.

Beevor, podobnie jak Ryan, napisał coś, co lubię nazywać fabularyzowaną książką historyczną. Innymi słowy ogólny opis wydarzeń wzbogacił relacjami z przeżyć ludzi z nimi związanych, oficerów i żołnierzy obu stron oraz cywili. Sam Ryan zrobił to na tyle dobrze, że na podstawie jego książki (zresztą nie tylko tej jednej) nakręcono potem film z plejadą amerykańskich i brytyjskich gwiazd, i Beevor mu na tym polu nie ustępuje, choć jego opisy są raczej skrótowe. Trzeba przyznać, że jest to naprawdę korzystne połączenie, zwłaszcza dla osób, których nie pociągają książki naszpikowane suchymi faktami, numerami jednostek i nazwami geograficznymi (osobiście nie mam nic przeciwko nim).

Sam styl jest przyjemny, czyta się bardzo szybko. Dla niektórych może to nie mieć znaczenia, dla mnie ma całkiem spore, ale książka jest podzielona na całkiem pokaźną liczbę rozdziałów. Konkretnie jest ich 28. Dla porównania u Ryana było zaledwie pięć, a liczba stron podobna, chociaż format książki Beevora jest większy. Uważam to za duży plus, bo jestem z tego gatunku czytelników, który nie cierpi przerywać w połowie rozdziału. Do tego łatwiej potem znaleźć pojedynczą informację, której się szuka.

Oczywiście nie muszę dodawać, że Beevor do niektórych spraw podchodzi inaczej niż poprzednik, niektóre wydarzenia są zgoła odmienne, w końcu minęło tyle lat, że światło dzienne ujrzały nowe fakty. Nie będę się tu nad tym rozwodził, ale chciałem się podzielić pewną obserwacją. Amerykanin Ryan bez litości wytykał błędy amerykańskim dowódcom, brytyjskich nieco oszczędzając, Brytyjczyk Beevor robi coś odwrotnego. Ponadto ten ostatni przedstawia też skutki nieudanej operacji, ciągnąc przyspieszoną już nieco narrację aż do maja 1945 roku, gdzie dużo miejsca poświęca cywilnej ludności. Ryan urywa opowieść zaraz po ewakuacji Brytyjczyków i Polaków spod Arnhem, a więc paradoksalnie jeszcze przed końcem całej operacji.

A teraz parę słów o tym co mi się nie podobało. Pomimo swoich plusów, książka naszpikowana jest błędami, które w liczbie nie ustępują przedstawionym w niej faktom. Jest ich naprawdę masa. Przede wszystkim literówki, nieprawidłowa odmiana wyrazu, albo w ogóle znaki, które nie powinny się znaleźć w danym wyrazie. Za to oczywiście należy już winić polskiego wydawcę, korekta do kitu. Ciekawe jest również to, że to chyba pierwsza książka, w której nie znalazłem nawet pojedynczego przypisu od polskiego tłumacza, wyjaśniającego pewne sprawy językowe, albo naprostowując źle przedstawione fakty. Naprawdę dziwna sprawa, zwłaszcza że byłoby się do czego przyczepić.

No właśnie, największy mankament tej książki. Olbrzymia wręcz liczba błędów w nazewnictwie. Gdybym dobrze nie znał tematu, pewnie bym nawet nie zwrócił na większość z nich uwagi. Pisząc książkę historyczną, warto postarać się o jakąś fachową korektę, bo tutaj nie wiem czy w ogóle jakaś miała miejsce. Najbardziej irytującym błędem było nazywanie przez autora niemieckiej piętnastej armii, piątą. Dodam, że w owym czasie w wojskach III Rzeszy w ogóle nie było związku taktycznego o nazwie piąta armia. Ponadto mylił nazwy mniejszych jednostek, czasami w jednym akapicie używając dwóch różnych nazw w stosunku do jednej. Mylił osoby, przykładowo majora Briana Urquharta, oficera wywiadu, tytułując generałem Robertem Urquhartem, który w rzeczywistości był dowódcą dywizji. Wyłuskiwanie tych błędów było bardzo irytujące i gdyby nie one, mógłbym śmiało wystawić wyższą ocenę.

Na koniec, chociaż same relacje świadków, o których wspomniałem wyżej, chwalę, o tyle sposób pisania wielu z nich uważam za nieodpowiedni. W dużej ich liczbie, w zasadzie w większości, próżno doszukiwać się nazwisk osób, o których opowiadają. Najczęściej są to "pewien sierżant", "jakiś cywil", "brytyjski czołgista" itp. Oczywiście można to wybaczyć w przypadkach, gdy nazwisko takiej osoby jest dziś nieznane, jednakże z przypisów do poszczególnych fragmentów jasno wynika, że w wielu przypadkach tak nie jest. Oczywiście zawsze można sobie spojrzeć na przypis, ale co by szkodziło wrzucić nazwisko autora relacji do samej treści książki? No i co zrobić jeśli do danego fragmentu nie ma przypisu, co też się nierzadko zdarza?

Podsumowując. Z pewnością nie polecam tej książki komuś niezaznajomionemu z tematem, kto chciałby go dokładniej poznać. Taki ktoś nie da rady przebić się przez bariery wspomnianych wyżej błędów. Mogę jednak ją polecić komuś, kto temat chce potraktować powierzchownie, nie wnikając w takie szczegóły jak który batalion gdzie walczył i pod czyim dowództwem. Dla takich pasjonatów jak ja również jest to ciekawy tytuł, choć raczej w celu utrwalenia sobie pewnych faktów niż dowiedzenia się czegoś nowego.

Od pewnego czasu wydawnictwo FoxGames rozwija szeroki wachlarz komiksów paragrafowych. Wśród dotychczas wydanych tytułów znajduje się sympatyczne fantasy, rzecz o superbohaterach czy śledztwo Sherlocka Holmesa. Ja chwyciłem za publikację reklamowaną jako nieco trudniejszą od reszty. ,,Porwanie” to historia mężczyzny, który przybywa do opuszczonego domu, gdzie rzekomo ma przebywać jego porwana córka. W międzyczasie dowiaduje się o mrocznej przeszłości tego miejsca i zwyczajnie próbuje przeżyć. W grze próbuje bowiem nas zabić dosłownie wszystko: nawiedzeni kultyści lub same elementy domu, ożywające w najmniej spodziewanym momencie.
Grę rozpoczynamy od karty postaci, która jak można się domyślać, jest wybitnie prosta. Trzy cechy, ekwipunek (również z trzema slotami), zdrowie - to rzeczy, jakich musimy być świadomi od samego początku. W późniejszej rozgrywce mechanika zakłada jeszcze jeden aspekt. Jest to czas, oznaczony symbolami klepsydry. W zależności jak długo zabawimy w jednym miejscu, gra może się nieco zmienić, a konkretne sytuacje będą wyglądać inaczej. To mały, całkiem ciekawy niuans.
Miejsce akcji gry, czyli posiadłość, jest pod wyraźnym wpływem czarnej magii. Przez to nawet wizyta w łazience czy sprawdzenie kominka mogą być zabójcze. Paragrafówka w dużej mierze polega na unikaniu takich pułapek, ale i szukaniu możliwie szybkiej drogi do celu, czyli zaginionej córki. Tutaj trzeba cofnąć się do czasów prehistorycznych i wyciągnąć z szuflady kartkę papieru oraz ołówek. Stopniowo uzupełniania mapa znacznie pomaga, szczególnie że grę trudno przejść za pierwszym razem.
Graficznie jest w porządku. Komiks utrzymano w jednolitych, monotonnych kolorach, lecz ma to swój powód. Zabieg prawdopodobnie miał sprawić, aby poszczególne kadry nie zwracały na siebie uwagi, a przez to nie ,,kusiły" do przedwczesnego ich sprawdzenia. W dwóch miejscach zauważyłem, że błędnie przedstawiono układ pokoi. Raz na przykład drzwi otwierają się od wewnątrz, a przy następnej następnej scenie jest już odwrotnie. Niby mała rzecz, lecz całkiem ważna, jeśli decydujemy się na rozrysowanie wspomnianej wcześniej mapy.
Paragrafówki miały być od zawsze prostą rozgrywką i tu nie jest inaczej. ,,Porwanie” zbudowane jest z dobrze znanych, klasycznych wręcz elementów. Ze względu na przeciętną objętość nie posiada zbyt wielu alternatywnych wątków, zaś sama historia dość szybko się kończy. To, co jednak dostajemy, oferuje całkiem wymierną frajdę.

Ponad czterdzieści lat temu w Pradze młoda kobieta wjechała wynajętą ciężarówką wprost na przystanek autobusowy. Zabiła w ten sposób osiem osób, a część dotkliwie raniła. Kiedy udało się zatrzymać sprawczynię, ta stwierdziła że dokonała swojego czynu świadomie, zaś akt miał być karą na bezdusznym społeczeństwie.
O Oldze Hepnarovej powiedziano już wiele, ale jej postać intryguje do dziś. Roman Cilek nie powtarza więc w swojej książce frazesów. Prócz właściwej treści dodał również takie materiały jak listy, fragmenty badań psychiatrycznych czy protokoły sądowe. Z całości wynika konsensus mówiacy, że Olga nie wykazała praktycznie żadnej skruchy i to nawet po ogłoszeniu wyroku skazującego ją na śmierć. Przez cały okres aresztowania oraz procesu jej zachowanie cechował emocjonalny chłód. Ponadto Hepnarová wyraźnie oczekiwała najwyższego wymiaru kary, zaś kilka badań nie wykazało u niej choroby psychicznej.
W postępowaniu dziewczyny najbardziej intryguje niejednoznaczność jej motywów. Kiedy bowiem zaczynamy śledzić losy Olgi, widzimy długi proces alienacji, spowodowany odrzuceniem przez otoczenie. Hepnarová miała pochodzić z tak zwanego ,,dobrego domu”, a jednak nie czuła się kochana, była wręcz nękana przez członków własnej rodziny. Szykanowano ją również w szkole, a kiedy trafiła do szpitala psychiatrycznego, tam również spotkało ją odrzucenie. Można by długo wymieniać szczegóły jej gehenny, lecz byłaby to relacja jednostronna. Istnieje również sporo wypowiedzi sugerujących oderwanie dziewczyny od rzeczywistości oraz wyolbrzymianie wymierzonej w nią krytyki. Na szczęście autor unika jednoznacznych ocen, nie potępia na ślepo.
Jest właściwie tak, jak czytamy na odwrocie książki. Całość czyta się niczym ,,psychologiczny kryminał”, a nie sucho podane fakty. Lektura potrafi wciągnąć - ostatecznie Cilek to weteran czeskiej literatury faktu. Zdaje się on trafnie podkreślać, że nie sposób patrzeć na sytuację zerojedynkowo: jedynie poprzez pryzmat barbarzyńskiego ataku lub tylko z perspektywy zaszczutej jednostki. To ta dwuznaczność, mimo upływu lat, zdaje się być siłą napędową całej historii.