Jednym z motywów przewodnich twórczości Alberta Camusa jest absurd ludzkiej egzystencji. Już w ,,Micie Syzyfa” pisał on, że cierpienia i troski człowieka nie mają odgórnego znaczenia. ,,Obcy” również wpisuje się w tę myśl i robi to bez mała niepokojąco. Świadczy o tym fakt, że książka wzbudziła wiele kontrowersji, zaś w Polsce była wręcz zakazana.
Jest to krótka historia urzędnika Meursaulta, który zdaje się nie okazywać większych emocji (także w obliczu śmierci własnej matki). Pojmuje bezcelowość trwania i bezwiednie przyjmuje koleje losu. Jego postawa nie zmienia się nawet wtedy, gdy zostaje oskarżony o morderstwo i postawiony przed sądem.
Z książki wyłania się obraz bohatera, który tkwi w rzeczywistości pozbawionej arbitralnego sensu. Meursault nie odrzuca co prawda człowieczeństwa: potrafi doceniać drobne przyjemności, a nawet wchodzić w romantyczne relacje. Wyraźnie neguje jednak umowę społeczną i szereg związanych z nią zasad. Meursault może wydawać się z początku cynikiem, jednak to on uchodzi za najbardziej szczerą wobec siebie postać.
Muszę polecić ,,Obcego”, tym bardziej że sama książka jest bardzo krótka i można ją skończyć w jeden wieczór. Oszczędza ona przy tym łatwych i oczywistych doświadczeń, przedstawiając raczej kruchość tego, co powszechnie uznaje się za obyczajne.

W zeszłorocznym wyzwaniu opisywałem pierwszą i najbardziej znaną publikację Doroty Masłowskiej pod tytułem „Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną”. „Inni ludzie” to udany powrót do swawolnej, niemalże chodnikowej formy tego debiutu.
Pozorna fabuła dotyczy koślawego romansu między niespełnionym raperem Kamilem a zblazowaną Iwoną, której małżeństwo „jedzie” na ostatnich oparach. Paradoksalne, to w tle rysuje się główny bohater opowieści, czyli nowoczesna, tętniąca życiem Warszawa. Kiedy w „Wojnie polsko-ruskiej” królowały szare osiedla, tak tutaj mamy multikulturowość oraz dynamiczny tryb życia. A przynajmniej tak się z pozoru wydaje, gdyż za efektowną fasadą tkwi odwieczna zawiść oraz brak głębszej refleksji nad swoim życiem.
Treść stoi klasyczno-masłowskim wbijaniem szpili w polską mentalność. Choć słowne wygibasy nadal brzmią bardzo sprawnie, to nie wnoszą wiele nowego względem poprzednich książek. Ciekawa jest sama forma, choć też poniekąd znana z „Pawia królowej”. Całość została napisana bowiem słowem rapowanym. Początkowo obawiałem się, że taka maniera może być męcząca. Na szczęście czyta się to wartko, tym bardziej, że nic tu nie jest do końca na serio. Masłowska dobrze operuje współczesnym slangiem, a jeśli nawet ma jakiekolwiek weń braki, to pewnych tematów po prostu nie rusza. To opowieść z blokowiska, śmierdząca opalonymi lufkami i tanim piwem, choć z głębszą myślą między wierszami. I tu chyba tkwi największa zaleta „Innych ludzi”. Powieść uderza w pierwotny sens hip-hopu, prostą formę o brudach życia w dużym mieście.
Książkę wydano tak, aby imitowała okładkę płyty kompaktowej. Sam skład tekstu jest przemyślanie chaotyczny, a przez to naprawdę dobry. Bywa, że czcionka rozłazi się po rozdziałach lub zostaje wetknięta między ilustracje zabrudzonej chusteczki czy jakiegoś smarka. Wybija to z rytmu, wzbudza w czytelniku lekką konfuzję… i bardzo dobrze, ponieważ jest to część odbioru całości.
Masłowska wróciła do korzeni i widać, że wciąż świetnie lawiruje tam, gdzie poezja spotyka się z polsatowskim paradokumentem. Niby nie mówi nam nic nowego, ale ciężko nie przytaknąć jej kilka razy, kiedy czytamy o podskórnie znajomych sytuacjach.

Recenzja może zawierać spoilery.

Całkiem niedawno, bo w zeszłym tygodniu zakończyła się kultowa seria komiksów „The Walking Dead”. Kiedy Robert Kirkman rozpoczynał swoją historię 14 lat temu, była ona jedynie ciekawostką na rynku. Dziś „Żywe trupy” to już intratny biznes, obejmujący również serial, gry, a wkrótce i kinowe filmy. Jako że oryginalna fabuła dobiegła końca, postanowiłem umieścić podsumowanie, które jednak nie będzie łatwe do konkretnej oceny. Wydawany przez wiele lat tytuł miał swoje wzloty i upadki, a także potrafił kompletnie zmienić swój ton.
Seria rozpoczyna się od sceny, w której zastępca szeryfa Rick Grimes budzi się w szpitalu po groźnym wypadku. Komiks długo nie zwleka i szybko wyjaśnia dlaczego mężczyzna jest kompletnie sam. Kiedy Rick pozostawał nieprzytomny, nieznany wirus zdziesiątkował ludzkość, ożywiając zmarłych jako zombie. Ten zabieg pozwala nam poznawać świat oczami Ricka, który wie o całej sytuacji równie mało, co czytelnik. Wkrótce spotyka on innych ocalałych, choć nie wszyscy są przyjaźnie nastawieni. Pierwsze zeszyty „The Walking Dead” to czysty surwiwal, a w tle majaczy poszukiwanie przyczyn epidemii. Potem fabuła skupia się na osiedlaniu w bezpiecznych miejscach i próbach odtworzenia cywilizacji.
Początkowy wątek podróży jest ciekawy, podobnie jak poznawanie kolejnych mikro-społeczności. Naprawdę trudno przewidzieć co spotka bohaterów w zniszczonym świecie, zaś oni sami nigdzie nie mogą czuć się bezpiecznie. I choć zombie stale gdzieś się przewijają, to z czasem schodzą one na drugi plan. To zabieg w pełni przez Kirkmana kontrolowany. Najważniejsze w komiksie są konkretne postaci oraz relacje między nimi. Istotą „The Walking Dead” zdaje się być poszukiwanie istoty człowieczeństwa. Bohaterowie często są zmuszani ją kwestionować i przesuwają granice swojej moralności coraz dalej. Nie wszyscy tę próbę wytrzymują, co skutkuje pokaźnym zestawem czarnych charakterów. Jednocześnie komiks stara się przedstawiać ich w niejednoznaczny sposób. Czasami to, co bierzemy za psychopatyczne zachowania, jest kolejnym sposobem na przetrwanie w obrębie własnej grupy.
Komiks czyta się wartko i szybko angażuje. Autor dużo czasu poświęca rysowi psychologicznemu swoich postaci, co pozwala wczuć się w skomplikowane moralnie decyzje. Bywa niestety, że dialogi są przydługie, szczególnie w ostatnich zeszytach. Ekspozycji umieszczono tam zwyczajnie za dużo i z co drugiej rozmowy robiły się ciosane wielkimi literami przemówienia. Poza tym część gadających głów po prostu zaczęła się powtarzać, a ja czułem zmęczenie materiału. Być może właśnie przez symptomy wypalenia Kirkman zrezygnował z kontynuowania historii (plotki mówiły, że posiadał jeszcze pomysły na wiele zeszytów). Mimo to, fabuła zakończyła się w dobrym momencie - nim wszystko to zaczęło realnie przeszkadzać.
„The Walking Dead” jako całość to dobrze zrealizowany komiks. Poszczególne wątki są konsekwentne, kreska przyjemna, a klimat ciągłego zagrożenia jedyny w swoim rodzaju. Trudno też przecenić bardzo przemyślaną fabułę. Równocześnie należy mieć na względzie, że komiks nie jest czystym horrorem. Fani tytułów nastawionych na akcję w najlepszym przypadku będą mieli mieszane uczucia. Zgodnie ze szkołą George'a Romero jest to bardziej studium ludzkich zachowań, tyle że obdartych z cywilizacyjnej maski.

Recenzja może zawierać spoilery.

„Uzumaki” to jedna z najbardziej rozpoznawalnych mang autorstwa Junji Ito. Autor ten jest znany z niepokojących dzieł o groteskowym klimacie. Tym razem opowiada on historię peryferyjnego miasteczka Kurōzu-cho, a konkretnie młodej uczennicy Kirie oraz jej bliskich. Wokół dziewczyny i nie tylko zaczynają dziać się osobliwe rzeczy, którym zawsze towarzyszy… symbol spirali. Dokładnie tak, głównym zagrożeniem jest tu coś kojarzonego bardziej z lekcją geometrii, niż mrocznymi siłami.
A jednak to obecność spirali właśnie napędza niecodzienne zjawiska. Wodny wir, trąba powietrzna, ale i kok we włosach czy skorupa ślimaka - wszystko jest tutaj złowieszczym omenem. Bez względu na swoją formę, charakterystyczny zawijas prędzej czy później zaczyna wypaczać rzeczywistość wokół siebie. Jakakolwiek siła za tym nie stoi, potrafi ona patologicznie wręcz fascynować mieszkańców Kurōzu-cho. Przyszłe ofiary wszędzie widzą wspomniane kręgi i albo pragną je kolekcjonować lub też panicznie się ich obawiają.
Z początku komiks stawia na krótkie, zamknięte historie, które w różny sposób nawiązują do wspomnianego kształtu. I tu trzeba przyznać, że prowadzone są one z iście japońską fantazją. Podczas czytania kilku zeszytów w mojej głowie kilkakrotnie wykwitło soczyste WTF. Z czasem poszczególne wątki zaczynają się łączyć, przez co wiemy więcej o genezie lokalnej klątwy. Im bliżej końca, tym bardziej „Uzumaki” nabiera rozmachu. Jest tak aż do samego finału, który mnie osobiście nie w pełni usatysfakcjonował.
To jednak nie złożoność opowieści pozostaje tutaj istotna. Konkretne postaci jak Kirie, czy jej chłopak Shuichi, są tylko pretekstem do wizyty w domu strachów. Autor bynajmniej sili się na konstruowanie złożonych sylwetek, a zamiast tego przedstawia pomysłowe w swojej prostocie historie. I tutaj wykorzystanie kształtu spirali jako horrorowego rekwizytu jest strzałem w dziesiątkę. Bohaterowie szybko zdają sobie sprawę, że złowieszczy symbol znajduje się na każdym kroku i tak naprawdę nigdzie nie mogą czuć się bezpieczni. Nawet we własnym ciele, w którym część organów posiada przecież charakterystyczny kształt.
Ito od zawsze uchodził za sprawnego rzemieślnika, który przykłada się do swoich ilustracji. Jego obrazom nie można odmówić szczegółowych detali, które dodatkowo podkreślają moc części scen. Wiele wydarzeń robi wrażenie swoją pomysłowością, ale także właśnie precyzją ich ukazania. Warto tu od razu ostrzec, że często są to brutalne lub obrzydliwe ilustracje.
„Uzumaki” czyta się po prostu dobrze. I jasne, trzeba odrzucić oczekiwania wobec rozbudowanego uniwersum. Komiks ma przede wszystkim straszyć, a przynajmniej wzbudzać niepokój. Co ciekawe, mimo stałego uczucia zagrożenia, pojawiają się tu również elementy komediowe. Te wcale nie psują odbioru całości, a sam autor lubi pobawić się pulpową konwencją. Bez względu na pojedyncze głupotki oraz elementy zwyczajnie kiczowate, przedstawione zagrożenie cały czas traktuje się serio. To ciekawie pokręcona narracja z paroma mocnymi ujęciami, które jeszcze przez jakiś czas pozostają w głowie.

Recenzja może zawierać spoilery.

Choć Vonnegut zasłynął głównie z długich form, jego opowiadania tworzą cykle, nad którymi warto się pochylić. „Tabakiera z Bagombo” to zbiór nowelek, których większość nie została uprzednio wydana w formie książkowej. Najogólniej mówiąc, dotyczą one mentalności Amerykanów z lat 50. Jak na historie, które pierwotnie miały być dodawanym do gazet umilaczem, są napisane z błyskotliwą, cierpką ironią.
Mimo niedużej objętości, prawie każde z opowiadań potrafi zaangażować. Autor dobrze wiedział jak sprawnie wyciosać swoich bohaterów. Paroma zdaniami nakreśla tu konkretne osobowości, aby natychmiast przejść do właściwej akcji. Rozpoczynająca zbiór „Thanasfera” to kosmiczna fantastyka i może nieco skołować czytelnika. Zaraz jednak przechodzimy do właściwego dania. Choć „Każda godziwa propozycja” mówi o pozornie nudnym handlu nieruchomościami, pisarz wyciąga z tej historii całkiem zabawną puentę. „Beztalencie” to z kolei jedna z trzech form o przewodniczącym orkiestry szkolnej. Te zresztą ubawiły mnie bodaj najbardziej. „Beztalencie” w ciekawy sposób bawi się pozorami: to właśnie tam autorytet dorosłego, teoretycznie mądrzejszego człowieka jest wykpiwany przez dziecko. Podobnie z resztą jest potem w tytułowej „Tabakierze z Bagombo”. W dalszej kolejności warto wspomnieć „Biedne bogate miasteczko”, gdzie przeciwstawiono zimne oblicze postępu z tradycją, którą czasem lepiej zostawić w spokoju. Potem „Niebieskoszary smok” daje pstryczka młodzieńczej brawurze i kojarzonej z nią fascynacji szybkimi samochodami. „Ten mój syn” to moim zdaniem jeden z mocniejszych punktów zbioru. I to nawet kiedy mówi o czymś tak oklepanym jak przelewanie ambicji rodzica na dziecko. „Noc dla miłości” żartuje sobie wręcz z tanich miłostek, którym przypisujemy romantyczną atmosferę. Podobny wydźwięk mają też „Ucieczki”, choć tam bardziej dostaje się młodzieńczym wzruszeniom, czasem zapamiętanymi jako lepsze, niż były w rzeczywistości.
Opisując twórczość Vonneguta nie sposób uciec od jego wizji opowieści. Amerykanin twierdził, że wiele utworów literackich można rozrysować jako wykresy. W takiej postaci przedstawiałaby one stosunek rozwoju akcji do stanu emocjonalnego głównych bohaterów. Wniosek tych rozumowań był taki, że istnieje możliwość niejako plecenia historii według prawie matematycznych wzorów. Vonnegut pragnął od tego odchodzić, zaś opowiadania nie są tu wyjątkiem. Jego bohaterowie spotykają się z absurdalnymi sytuacjami, w których trudno tak naprawdę powiedzieć czy ostatecznie będą one dla nich pozytywne lub wręcz przeciwnie. To właśnie łamanie schematów i zmuszanie do własnych interpretacji czyni Vonneguta tak wyjątkowym aż do dziś. Być może „Tabakiera z Bagombo” nie stała się jego opus magnum, ale czuć w tym zbiorze pazur.