Recenzja może zawierać spoilery.

Susanna Clarke rysuje w swojej powieści obraz dziewiętnastowiecznej Anglii, którą niegdyś przenikała magia, aby z bliżej nieznanych przyczyn zostać jej pozbawioną. Ten stan rzeczy ma się jednak wkrótce zmienić, kiedy grupa teoretyków wiedzy tajemnej odkrywa, że istnieje jeden praktykujący mag - Jonathan Strange. Karty trzytomowego dzieła snują historię tego dość pochmurnego dżentelmena oraz jego ucznia, pana Norrela. W tle rysuje się obraz wojen napoleońskich oraz innych historycznych wydarzeń. Powracająca magia odmieni tryby w machinie dziejów, a z biegiem czasu stawka tylko się zwiększy.
Od razu rzuca się w oczy specyficzny styl książki: autorka unika dramaturgii czy stosowania rozbudowanych opisów, a zamiast tego chłodno relacjonuje konkretne wydarzenia. Może to być pewną przeszkodą, lecz z czasem zaczyna się rozumieć, że właśnie taki styl najlepiej pasuje do opisu dystyngowanej Anglii. Dużo miejsca poświęca się tutaj światu przedstawionemu właśnie. Nie brakuje odnośników do rozmaitych legend czy fikcyjnych książek, co tworzy spójne tło fabularne. Clarke ma również smykałkę do tworzenia ciekawych postaci, co było niełatwym zadaniem, zważywszy na pełne powściągliwości, historyczne konwenanse.
Fabuła najogólniej mówiąc traktuje o powrocie angielskiej magii oraz konsekwencjach z tym związanych. Niegdysiejszy władca północnej części kraju, John Uskglass, był zarazem osobą o niespotykanym potencjale czarodzicielskim. W bliżej nieznanych okolicznościach zniknął on w okolicach XV wieku, od kiedy to wpływ magii zaczął słabnąć. I tutaj pojawiają się wspomniani bohaterowie. Nie przewidują oni jednak, że powrót starych mocy może zwrócić uwagę istot, którym świat ludzi był dotychczas obojętny. Autorka bardzo ostrożne odkrywa kolejne karty, dobrze również wie, kiedy nie robić tego wcale. Całość nabiera przez to wymiaru baśniowości, przy czym angielski, czasem wręcz szekspirowski sznyt pozostaje tu obecny przez cały czas.
Clarke lubi intertekstualność. Odnosi się ona do innych dzieł angielskiej literatury, zmienia historyczne wydarzenia oraz rysy uczestniczących w nich postaci. Co bardziej oczytany odbiorca wyłapie wiele szturchańców, ale i na poziomie zwykłej przygody powieść radzi sobie po prostu dobrze.
Pierwsze zetknięcie z książką może być niełatwe. Czytałem nawet opinie, że jest ona rozwleczona i akcja dzieje się zbyt powoli. Uważam jednak, że została po prostu dobrze dopasowana do własnych ram. Jest to pozycja niekonwencjonalna, którą trudno porównać do innej fantastyki i dlatego warto dać jej szansę.

Na album składają się pierwsze zeszyty kultowego już komiksu, który ukazywał się na łamach magazynu „Produkt”. Jest to karykaturalna opowieść o polskim blokowisku z początków XXI wieku. Najważniejszymi postaciami są tutaj Smutny, Niedźwiedź, Wiraż oraz Szopa, i to zazwyczaj z ich perspektywy obserwujemy wydarzenia na osiedlu. Śledziński umiejętnie kreuje ich sylwetki, choć nie gorzej radzi sobie z postaciami drugoplanowymi. Kondziu, Ciachciarachciach czy para lokalnych właścicieli ortalionu skutecznie uzupełniają serię krótkich fabuł, które zdrowy rozsądek zostawiły daleko z tyłu. I nie jest to bynajmniej ich wadą.
Komiks kipi absurdem, a mimo to można odnieść wrażenie, że perypetie bohaterów miały swoje odzwierciedlenie w rzeczywistości. Śledziński sam dorastał na podobnym do Swobody osiedlu i stamtąd też czerpał tony inspiracji. Polska wyszła już wówczas z ram dzikiego kapitalizmu, jednak nadal był to okres co najmniej burzliwy, szczególnie w obrębach wielkiej płyty. Komiks nie jest rzecz jasna wnikliwą analizą tego czasu, tylko jego przejaskrawionym obrazem, który ma przede wszystkim śmieszyć (z małymi wyjątkami). Autor pisząc „Swobodę” sam jeszcze niedawno uczestniczył w podobnych wariactwach lub gdzieś o nich zasłyszał. Wystawił on laurkę własnym czasom i zrobił to świetnie. Co ciekawe, „Swoboda” przedstawia wizję, która wcale się nie zestarzała: także i tutaj w oknach bloków filują stare baby, na murkach dogorywają zasuszeni menele, a smutną prozę życia zdaje się rozweselać jedynie luźna gadka i piwo z kolegami. Banalne, można rzec, lecz autor potrafił stworzyć z tego coś naprawdę oryginalnego, a na jego pomysłach wzorował się polski komiks przez wiele lat.
Co do samej oprawy graficznej - ma bardzo wyrazistą formę, a na poszczególnych kadrach wiele się dzieje. Ładnie wygląda gra światłocieniem i choć treść jest lekkostrawna, została ona przedstawiona z niemałą starannością.
Trudno o obiektywizm, kiedy mówi się tak naprawdę o klasyce gatunku. Jeśli ktoś interesuje się historiami rysunkowymi z naszego podwórka, to zwyczajnie wypada, aby „Osiedle Swoboda” znał. Po latach wciąż setnie bawi.

Recenzja może zawierać spoilery.

„Żar” przedstawia historię, która posługując się niemal wyłącznie statystycznym scenami, zachowuje swoistą dynamikę. Mówi bowiem o silnych emocjach i pasjach, leżących u podstaw międzyludzkich relacji. To wreszcie historia skomplikowanej przyjaźni, którą poddaje się bezlitosnej sekcji.
Emerytowany generał Henryk podejmuje w swojej posiadłości towarzysza młodzieńczych lat, Konrada. Obydwaj nie widzieli się od ponad czterech dekad. Są już w podeszłym wieku i teraz żyją głównie dawnymi wspomnieniami. Muszą jednak odbyć jeszcze jedną, ostatnią rozmowę. To w jej trakcie wyjdą na wierzch przemilczane tajemnice. Dlaczego Konrad wyjechał na tyle lat do tropików? Co stało się dawno temu w czasie pewnego polowania? I jaka w tym wszystkim była rola żony generała, Krystyny? Z każdą stroną książki atmosfera wyraźnie gęstnieje. Dawne sekrety zaś, nabrzmiałe od ciężaru czasu, stopniowo wychodzą na wierzch.
Moim zdaniem powieść jest tak dobra, jak interesujący są jej bohaterowie. Márai okazał się tu być genialnym portrecistą ludzkich zachowań. Główną część fabuły stanowi długi monolog samego generała, ale wbrew pozorom jego postać nie zdominowała całości. Wiele dzieje się gdzieś w tle i w sferze domysłów.
Fabuła została rozpisana tak, że mogłaby wypełnić akcję dobrego thrillera. Efektu dopełniają krótkie, ale bardzo obrazowe opisy, które nadają całości klaustrofobicznego klimatu. „Żar” jest taki, jak jego własny tytuł: duszny i nie dający poczucia spokoju.
Gdybym miał szukać drobnych wad, to powiedziałbym, że książka jest miejscami lekko przegadana. Nie jestem też pewien czy wnikliwy umysł generała pasuje do jego żołnierskiego charakteru. To nadal są jednak detale, a sama lektura posiada dużą moc oddziaływania. Proza Máraiego pozostaje w pamięci i co chyba najważniejsze, każe samemu wyciągnąć z niej wnioski.

Długo czekałem na możliwość przeczytania tej książki. Po jej wydaniu chciałem ją "dorwać" w oryginale, ale zabrakło czasu. Potem sięgałem po inne książki. Gdy wreszcie wróciłem do pomysłu jej przeczytania, okazało się że zdążono ją wydać po polsku. Kupiłem, odłożyłem na półkę, bo po drodze były inne pozycje i wreszcie sięgnąłem po nią.

Po wyrzuceniu starego kanonu, w koszu znalazł się m.in. Wielki Admirał Thrawn, jedna z najsłynniejszych książkowych postaci świata Gwiezdnych Wojen. W nowym kanonie powrócił w serialu animowanym o wątpliwej (przynajmniej dla mnie) jakości, który to powrót był nieco rozczarowujący. Liczyłem jednak, że Timothy Zahn, autor starej Trylogii Thrawna, będzie w stanie przedstawić swojego bohatera w o wiele lepszy sposób. Czy mu się to udało?

I tak i nie. Sama książka jest napisana w fajny, przystępny sposób. Czyta się ją szybko, nie nudzi, ma swoją tajemnicę i oczywiście genialne zagrania taktyczne tytułowego bohatera. Ale... Konstrukcja samej historii pozostawia trochę do życzenia. Nie ma rosnącego napięcia, jakiegoś wielkiego finału, przez cały czas emocje są na stałym (raczej niskim) poziomie. Do tego odkrycie tajemnicy jest przeprowadzone w dość kiepski sposób, a rozprawa z głównym przeciwnikiem jest wręcz rozczarowująca. Odniosłem wrażenie, że momentami autor wykorzystuje zbyt proste, czasami wręcz naiwne, rozwiązania.

Książka jest mocno powiązana ze wspomnianym wyżej serialem animowanym, a mam tu na myśli Star Wars: Rebelianci. Thrawn jest bowiem jednym z trzech głównych bohaterów opowieści, a do tej trójki zalicza się kolejna bohaterka tego serialu (pod pewnymi względami jej historia jest nawet lepsza od historii Thrawna). Nie wiem czy w takim wypadku warto sięgać po tą pozycję nie znając Rebeliantów. Teoretycznie nie powinno to przeszkodzić w poznaniu fabuły, ale pewne smaczki mogą umknąć naszej uwadze.

Nie wiem czy książka była pisana ze świadomością powstania kontynuacji. Wydaje się być historią zamkniętą. Powstały jednak dwie kolejne książki, na razie nie wydane po polsku. Być może odpowiedzą one na jedyne pytanie, na które nie dostaliśmy odpowiedzi w części pierwszej, choć osobiście wątpię by tak było. Przekonam się wkrótce.

Jeśli ktoś lubi Gwiezdne Wojny, to jest to moim zdaniem jedna z lepszych pozycji nowego kanonu. Może nie znajduje się w ścisłej czołówce, ale jest sporo gorszych książek. Jeśli jednak jest fanem starego kanonu i uwielbiał pierwszą Trylogię Thrawna, może poczuć się zawiedziony. Natomiast ktoś kto nie czuje się specjalnie związany z SW i zna z nich głównie filmy, lepiej niech sięgnie po jakąś inną pozycję sci-fi.

Recenzja może zawierać spoilery.

Recenzowanie klasycznych tytułów Pratchetta to rzecz strasznie banalna, ale równie przyjemna. Z jednej strony trudno powiedzieć w temacie coś nowego. Wielu z nas na wskroś przerobiło serię o Świecie Dysku. Jednocześnie to uniwersum tak bogate i pomysłowo stworzone, że za każdym razem dostrzega się w nim coś nowego.
„Mort” jest pierwszą częścią z cyklu o ponurym żniwiarzu, choć Śmierć wcale nie gra tu głównej roli. Okazuje się, że kosiarz odczuwa dużą potrzebę wzięcia sobie wolnego i szuka ucznia na swoje miejsce. Staje się nim Mort, rozdygotany właściciel zbyt wielu kości i stawów. Od teraz jego zadaniem będzie odprawianie zmarłych podczas ostatniej podróży. Jego gorąca głowa sprawia jednak, że sprawy szybko się komplikują. A kiedy na horyzoncie pojawia się młoda dama, wtedy zaburzona może stać się nawet osnowa rzeczywistości. Jak w życiu.
Na etapie tej książki Pratchett zdążył już dobrze wyczuć, co chce osiągnąć swoją sagą. A przynajmniej znał jakiś kierunek, bo jak sam kiedyś stwierdził, jego własne postacie zdawały się podejmować autonomiczne decyzje. „Mort” jest więc nie tylko przezabawną historią fajtłapowatego ucznia Śmierci. W tle cały świat faktycznie żyje rytmem pokrętnej logiki. Przy okazji recenzowania komiksu „Fables”, zasugerowałem kiedyś, że nawet pokręcone lore potrzebuje przynajmniej pozorów wewnętrznej spójności. Świat Dysku jest tego wręcz wzorcowym przykładem. Choć w jednym z przypisów autor przyznaje, że został on stworzony przez przypadek (bóg spodziewał się pizzy), to spomiędzy tych wszystkich absurdów wyłania się bardzo przemyślany obraz.
Fajnie jest wrócić na stare śmieci, bo i nawet starsze pozycje u Terry’ego na ogół nie trącą myszką. Cały czas obserwujemy nieskrępowaną akcję, w której żart goni żart. Bardzo lubię też fragmenty, i mówię tu ogólnie o serii, gdzie autor pochyla się nad daną sceną trochę bardziej serio. W tym przypadku zdaje się przekazywać pewną naukę o dorastaniu i myleniu własnej tożsamości z rolami, które są nam narzucane.
Jedyny mankament wiąże się z jakością pierwszego, polskiego wydania. Można natrafić w nim na dość istotne błędy, co potrafi razić w oczy. Sama książka to nadal świetna pozycja i czołówka, jeśli chodzi o Świat Dysku.