Hilly potrzebowała tylko jednego strzału by serce podskoczyło jej do gardła, gdy zrozumiała, że trzech wrogo nastawionych łachmaniarzy to tak naprawdę najprawdziwsze zjawy. Galopada późniejszych myśli jakie to odkrycie wywołało o mało zresztą nie przyprawiła jej o panikę i tylko szarpnięcie za ramię przez Lorelei, która również wystrzeliła z łuku, sprawiło, że przestała stać jak kolejne kamienne wspomnienie z minionych lat, a wręcz przeciwnie rzuciła się do świeżo odkrytej nory. Wyciągnięta pośpiesznie latarenka z Rivendell słabo oświetlała drogę, ale w tej sytuacji hobbitka nie przejmowała się tym co przed nią. Ani się więc obejrzała, a znalazła się w zupełnie innym pomieszczeniu. Zdawało się ono jakimś szybem pionowym dla spiralnych w dół wiodących schodów. Nie było tu niczego co by sugerowało codzienne użycie, jak wnęki czy uchwyty na łuczywa. Klatka schodowa była zupełnie pusta i tylko skapująca po zmurszałych kamieniach woda z powierzchni, była jedną z dwóch rzeczy, które nie pasowały do tego zatrzymanego w czasie miejsca. Pierwszą były ślady niedawnego przejścia kogo innego.
Mistrz Thyri, który wychynął z korytarza oznajmił, że jest prawie pewien że zjawy przestały ich ścigać. Hilly nie uwierzyła mu. Duchy przecież nie rezygnują z pogoni za żywymi tylko dlatego, że trzeba się schylić… Chyba, że…
Słyszała kiedyś, że w jednym z pokoi Brandyhallu pojawił się duch. Całe pomieszczenie wypełniły kłęby dymu, które nijak się przewiać nie chciały, a jak się było cicho, to można było usłyszeć zawodzenie o jakiejś zgubionej fajce. Pół okolicy się zleciało zobaczyć co za dziwo, ale pani Esmeralda Brandybuck w motykę uzbrojona, stała w wejściu i nikogo nie wpuszczała. Także zoczyć można było jedynie te kłęby dymu za oknem. Co jednak w tym najważniejsze było dla obecnej historii i Hildegardy Oldbuck to to, że jeśli duch jaki w Brandyhallu rzeczywiście był, to związany był z jednym tylko pomieszczeniem. Może więc tu było ponownie? Może chodziło o salę tronową?
Ostatecznie więc zgodziła się z założeniem krasnoluda. Tym bardziej, że dawało ono możliwość bezpiecznego sprawdzenia, czy kolejne pomieszczenia, również zamieszkują jakieś zjawy…

Po kilkunastu rzutach kamieni, które nie przyniosły niczego poza stukotem, dała za wygraną i odpuściła. A trzeba przyznać, że przy pierwszym rzucie czuła dreszczyk strachu. Jakby było niemal pewne, że wywoła on jaką zjawę. Nawet mistrz Thyri chyba to poczuł, bo ucapił ją przed rzutem za dłoń. Ostatecznie jednak strach miał wielkie oczy, a ich czekała tylko żmudna wędrówka podmokłym korytarzem w głąb licho wie jakich lochów… Dało to jednak okazję do przemyśleń dla Oldbuckówny.
- Jeśli tam na górze była sala tronowa - powiedziała do idącej za nią Lorelei wodząc wzrokiem po surowych nijak nie przypominających zamkowych, ścianach - To to mogła być sekretna droga ucieczki. To by wyjaśniało brak łuczyw, czy jakichkolwiek ozdób. Czy czegokolwiek. Na co innego komu długaśny korytarz bez żadnej odnogi?

Pole bitwy. Pierwszy przy prastarych szczątkach ukląkł mistrz Thyri. Hilly jakby z ociąganiem do niego dołączyła. Jakby te krótkie mieczyki same w sobie były podpisem rozsypujących się kości.
- Bilbo miał rację - szepnęła gdy krasnolud podniósł z ziemi starą klamrę w kształcie liścia Longbottom - Oni tu byli. Naprawdę byli!

Jakby w odpowiedzi na jej krzyk jaskinię poniosło echo zbliżających się kroków wielu butów. Razem z elfką i krasnoludem obejrzała się dookoła, ale nie była w stanie zlokalizować kierunku. Za to bez trudu dało się stwierdzić, że zbliżają się one bardzo szybko.
- Duchy nie tupią… prawda? - szepnęła z lękiem i nadzieją do elfki, która zdawała się w temacie najbardziej obeznana. Wolałaby całą jaskinię goblinów od jednej zjawy - Chowamy się? Chowajmy się może, co?
W dłoni trzymała gotowy do schowania do plecaka, mieniący się bladym światłem, kamień elfów.

Thyri w czarną dziurę wczołgał się ostatni, ponaglając Lorelei, by skoczyła przed nim. Ona była szczupła i zwinna, on grubawy i perkaty, i niezbyt zręczny. Mógłby utknąć na przewężeniu tunelu, a wtedy upiory dopadłyby wszystkich, co szli za nim.

Tyle że upiory jakoś nie fatygowały się, by za nimi ruszyć. Przez głowę mistrza budowniczego pytanie "dlaczego?" przemknęło jak górnicza flara i zgasło zaraz, gdy wyszli z tunelu do ogromnej jaskini i lampka hobbitki odsłoniła przed nimi pole bitwy. Skręcone zbroje, szczątki mieczy, hełmów, resztki strzał między kośćmi... Walczyli ludzie lub orki, bądź to i tamto, a zważywszy na rozmary szczatków łuków i ilość krótkich mieczy, może i niziołki...

Krasnolud ruszył przed siebie zdecydowanie, przyklęknął pośród kości. To grot strzały w dłoń ujął, to czaszkę wielką, zniekształconą, kły szczerzącą, to mniejszą, jakby do dziecka należała. Wzdychał przy tym, aż echo niosło się po jaskini. Małe, drobne kości, w powiązaniu ze szczątkami hobbickich klamr i sprzączek nie pozostawiały wątpliwości. Znalazł też ludzkie szczątki, a najliczniejsze zdeformowane czaszki należały niewątpliwie do orków. Uniósł się z klęczek, kolana otrzepał.
- Poległo to co najmniej dwa tuziny dzielnych hobbitów, tuzin ludzi... i kilkakrotnie więcej orków.

Na tupot stóp poderwał spojrzenie od przemieszanych szczątków, szyszak oburącz mocniej osadził na głowie i na elfkę spojrzał z milczącym pytaniem, czy się w pieśni ech, jakie kroki obudziły w podziemiach, wyorientować potrafi, skąd i jakiego rodzaju zagrożenie nadciąga.

Nim ruszyli w przeciwnym kierunku, ku innym tunelom czerniejącym w ścianach jaskini, krasnolud schylił się w biegu. Stary, rdzą, a może krwią zeskorupiałą pokryty krótki mieczyk, dla hobbiciej ręki poczyniony, poderwał z pobojowiska i zasadził za zdobiony srebrnymi guzkami pas.

- Yyyhhhggg! Szybko! Czuć Ona-elf, Ono i On-Króbe! - gardłowy bas z oddali doleciał do czujnych uszu elfki.

- Orki! - Lorelei rzuciła przyjaciołom nie odrywając wzroku od korytarza, którym przybyli do jaskini.

Towarzyszom nie trzeba było dwa razy powtarzać, gdyż Thyrii już widział w oddali przejście ciemnego otworu, a Oldbuckówna czuła na swej delikatnej skórze chłodny ciąg powietrza w tamtym kierunku. Hobbitka z elfim kryształem w dłoni, białą gwiazdą rozpraszającą ciemności, poprowadziła bractwo.

Przejście okazało się wijącym kilkoma ostrymi zakrętami tunelem, za którego ostatnim przywitały ich migoczące gwiazdami niebo powyżej ciemnych stoków wysokich wzgórz otaczających małą dolinę. Zielone zbocza, porośnięte sosnami i brzozami, srebrzyły się ich blaskiem wyrastając z ciemnego jaru, na który otworzyło się przejście z jaskini. Jar stał w prostej, spokojnej ciszy, którą zastać można w pustym, samotnym domu, śpiącej polanie pradawnego matecznika starego lasu lub nad lustrzaną tafla wody podziemnego jeziora.

Pośród wysokich traw błyszczały w gwieździstej poświacie sterczące kości i połamany oręż nietknięty od wieków. Jeżeli w jaskini poległo kilkudziesięciu niziołków, to w tutaj, w zapomnianej ostatniej bitwie za dla swego króla życie oddała cała Zielona Kompania hobbicich łuczników.

Przemierzając dolinę, ku zaskoczeniu wszystkich, ciepły zachodni wiatr przyniósł szept pieśni. Z początku nieśmiała, melancholijna nuta rozwinęła się w miarowy rytm marszowej pieśni!

Maszerują cicho niby cienie
Za Shire! Za Shire!
Poprzez lasy, góry i pola.
Za Shire! Za Shire!
Niejednemu wyrwie się westchnienie
Za Shire! Za Shire!
Idą naprzód, taka ich dola.
Za Shire! Za Shire!

I idą wciąż naprzód, bo taki ich los,
Za Shire! Za Shire!
I ani żal, ani nawet żona
Za Shire! Za Shire!
Z tej drogi zawrócić nie zdoła ich nic,
Za Shire! Za Shire!
Bo to jest Brać Zielona.
Za Shire! Za Shire!

A gdy księżyc wyjdzie spoza chmury,
Za Shire! Za Shire!
I nastanie cicha, piękna noc,
Za Shire! Za Shire!
To Zielonej Kompanii ciągną sznury,
Za Shire! Za Shire!
Widać wtedy siłę ich i moc.
Za Shire! Za Shire!*

Rozglądając się, czy w to poszukiwaniu nadchodzącego oddziału, czy też optymalnej drogi ucieczki, bractwo szybko zdało sobie sprawę, że nie jest samo. Thyriemu i Hilly włosy zdały się stanąć dęba i nawet Lorelei poczuła sensację zimnego dreszczu na placach, chłodu, który znała raczej z opowieści niż doświadczenia, wszak elfy nie marzną.

Przed nimi zmaterializowała się z nocny mgły mała, niespełna trzystopowa sylwetka małego łucznika odzianego z zielony skórzany kaftan. Gęste loki okalały pucułowatą buzię Hobbita, a ręku trzymał krótki łuk.

- Nazywam się Rufus i byłem Kaptanem Zielonej Kompanii. Dawno temu opuściliśmy nasze domy w Shire, aby przyjść z pomocą królowi Fornostu. Oddaliśmy życia, aby mógł opuścić miasto. Ja zginąłem ostatni… Tutaj, w tym miejscu. - powiódł wzrokiem po dolinie.

- Przysięgliśmy zawsze bronić miasta naszego Króla. Kiedy przylazło ścierwo z Mount Gram powstaliśmy raz jeszcze, aby odpowiedzieć na zew bitwy. Nie zaznamy spokoju nim wróg jest pokonany.

Z nieukrywaną ciekawością i smutną serdecznością przyglądał się dla Fanny.

- Lecz nasz czas dobiega końca, niczym dopalający się knot. Klątwa miasta mrocznego uzurpatora, który je podbił wieki temu, wciąż nam zagraża i nieustannie szarpie nasze dusze grożąc obróceniem w nicość, lub gorzej, utopieniem w otchłani Cienia, skąd wraca się tylko jako mroczne widma, pełne nienawiści do żywych… Jeśli przeżyjecie nadchodzącą bitwę, proszę, szukajcie mego łuku i zanieście go wraz nasza pieśnią do Shire. Zaśpiewana przez naszych pobratymców przyniesie nam wieczny pokój.

Gdy kończył mówić, duch Rufusa wypuścił ku niebu pojedynczą widmową strzałę. Pocisk ze świtem szył ciemność kreśląc łuk srebrny łuk. Nim zniknął całkiem, dookoła Bractwa materializowały się duchy wielu tuzinów Zielonej Kompanii. Wszyscy łucznicy spoglądali za plecy krasnluda, elfa i niziołki.

Bractwo obróciło się ku wejściu do podziemi. Z czeluści czarnego otworu wyłonił się wielki ork o zdeformowanej, połamanej szczęce. Umięśnionym ramieniem wytykał ich zakrzywionym, ciężkim mieczem.

- Kim jesteście plugawe przybłędy?! Jak śmiecie wkraczać w moją domenę?! Zetnę wam łby, albo… oszczędzę, by drzeć batem skórę z pleców! - zagrzmiał w westronie.

W ślad za pogróżkami wyrosły mu zza pleców szeregi, co najmniej dwóch tuzinów orczych wojowników. Za nimi, były również trzy, długowłose, nieomylnie ludzkie, wyprostowane sylwetki mężczyzn z włóczniami, od których oblicza biła aura niekwestionowanej nienawiści wobec Bractwa.

Hilly bała się duchów. Pod tym względem była rozsądną, stateczną hobbitką z Shire, która uważała, że od zmarłych to trzymać się jak należy jak najdalej. Z każdym jednak kolejnym słowem jakie wypowiadał Rufus, Hilly czuła jak coraz mocniej pieką ją oczy. Aż w końcu hobbitka już nie była w stanie powstrzymać wzruszenia i łzy chcąc nie chcąc pociekły po jej policzkach. To co widzieli przekreślało wszystkie wątpliwości, a Bilbo miał rację. Zielona Kompania istniała. Młodzieńcy, którzy nie bali się wojennej zawieruchy, opuścili rodzinne smajale by… zginąć w strasznej i nie zapamiętanej przez nikogo bitwie… Na strach nałożyły się złość za niesprawiedliwy los jaki ich spotkał. Żal, że wcześniej tu nie zawędrowała. Ale i radość, że jej krajanie to nie tylko farmerzy, których największą przygodą dnia jest zaglądnięcie do zagonu wielkich warzyw przeznaczonych na dożynkowy pokaz. Że ona sama nie jest jakimś wybrykiem wśród i tak wybrykniętej rodzinki Oldbucków…
Pośpiesznie przytaknęła kapitanowi ocierając rękawem łzy i pociągając nosem.
- Twój łuk Rufusie powróci do Shire, a pieśń popłynie przez pagórki.
Nie do końca rozumiała resztę słów kapitana, szczególnie tych dotyczących jakiejś bitwy i nieprzyjaciół z góry Gram, ale nie mogłaby mu teraz odmówić niczego, czego by zażądał.
Odpowiedź ducha jednak nie nadeszła, a w jej czułe nozdrza wkradł się znajomy już smród orczej rasy. I aż ją zakręciło ze złości gdy obejrzała się by dostrzec goblińską bandę. Krzyworzuchwy ork coś do nich gadał, ale hobbitka nie słuchała. Przymknęła powieki i brała głębokie oddechy jak ją pani Fanny uczyła. Gdy zaś je otworzyła nie odrzekła niczego tylko szybkim ruchem wymierzyła i wystrzeliła do przewodzącego nieprzyjaciołom orka posyłając w niej całą swoją nienawiść, dla tych co wymordowali tu hobbitów. Choć uderzenie zatrząsło wielkim orkiem, potrzeba było jeszcze dwóch strzał Lorelei by powalić go na ziemię. Jego banda jednak niezrozumiała co to znaczy, bo nadal biegła na ich spotkanie. Jakby nie wiedząc, że ma przeciw sobie kompanię hobbickich łuczników…
Z tym, że gdy Hilly kątem oka się obejrzała, dostrzegła, że drużyna Rufusa zniknęła… Wiedziała, że kapitan nie opuścił ich. Nie mógłby. Nie wiedziała dlaczego, ale wiedziała, że tak jest. Dlatego nie bała się. Czuła, że czegoś tu brakuje…
Gdy księżyc wyjdzie spoza chmury…
I nastanie cicha, piękna noc…
Hobbitka spojrzała w gwieździste niebo przypominając sobie w myślach słowa raz tylko zasłyszanej piosenki, po czym cicho dokończyła je na głos,
- To Zielonej Kompanii ciągną sznury, widać wtedy siłę ich i moc…
I wiedziała. Każdy hobbit by wiedział.

Przed nią narastał rwetes nadbiegających hurmem orków, a jej nie szło na razie zbyt dobrze. Raz tylko słowa słyszała i mieszały się jej ze sobą. Z każdym jednak kolejnym “Za Shire” szło jej coraz lepiej, aż w końcu słowa dostały jakiejś lekkości, a melodia siły, która udzieliła się hobbitce. Odłożyła łuk i nieprzerywając śpiewu dobyła mieczyka i założyła hełm z Rivendell.

Kilof trzasnął o krasnoludzką tarczę.
- Baruk Khazad! - wrzasnął Thyri. - Khazad ai-menu!
Po prawdzie to rzadko się unosił bitewnymi piesniami i bitewnymi okrzykami. Krzyczał, bo i inni krzyczeli. Serca nie miał zapalczywego ni głowy gorącej. Do tych należał, co się nie rzucali na wroga z pieśnią na ustach, upojenie walką bardziej mu wadziło niż pomagało. Przeszkadzało mieć oczy dookoła głowy, a trzeba czujnym być, gdy nie tylko własny żywot się chce osłaniać.
Coś w nim drgnęło na dźwięk Hildegardowej pieśni. Po raz pierwszy przyszło mu walczyć w sprawie prawdziwie hobbiciej. Odpłacić za wielkie serca małych ludzi, co im kazały otworzyć okrągłe drzwi i przyjąć pod dachy nor wygnańców spod Góry.
- Za Shire!
Skoczył jednak za elfką. Ona z nich wszystkich była najbardziej nierozsądna i gorącogłowa, choć Hilly robiła wszystko, by jej dzisiaj dorównać. Przyspieszył i wskoczył między odwróconą tyłem do zagrożenia Lorelei, miecz wyciągającą z ubitego olbrzyma. Ostrze szabli ześlizgnęło się po tarczy i Thyri poczuł, że go jednak popieściło. Krzyknął i kolejnemu szarżującemu orkowi wbił ostrze kilofa w czaszkę, co się rozprysnęła od ciosu jak dojrzała dynia na grządce w hobbicim warzywniku. Stopą naparł na piersi padającego trupa i swoją broń uwolnił szarpnięciem, lecąc w tył o krok. Przez to kolejny ork chybił celu...
... A Thyri zobaczył, iż widmowa kompania naciągnęła już ponownie łuki. W powietrzu śmignęły bezgłośnie blade strzały i pierwszy rząd atakujących orków padł trupem.