Grolschowie, choć jako jeden z najstarszych rodów nie siedział z przodu, ani z tyłu, ale gdzieś mniej więcej w dwóch trzecich. Tak, mogliby przesiąść się bliżej i nikt by nie robił rabanu, ale to miejsce było idealne. Ludzka potrzeba pokazania się była zgubna i pamiętał to ze słów swego dziada. "Kto na Pana się przoduje i to ochoczo pokazuje tego Włodarz batem szczuje". A że bata lepiej unikać...

"Tss..." zawitała myśl u Horsta, ale po chwili w jego umyśle rozkwitł nikły uśmiech. Tak... Henryk miewał problemy, ale był do szpiku kości religijny... to oznaczało jedno, problemy. Wierzał mu jednak. Takiej bajki raczej trudno byłoby mu wymyślić, nawet jeśli by baaaardzo mocno zapił. Tak, zawsze istniał ten cień szansy... Gdzie był jego 'brat' Widzący, gdy był potrzebny?

Wtem dzieciarnia młynarczyków zdecydowała opuścić świątynię! Doskonale! Nie musiał wysyłać swojego potomstwa na czaty w próg. Jeśli rzeczywiście zbliżało się zagrożenie to je wypatrzą i przy odrobinie szczęścia wrócą ostrzec, lub krzyki i piski przerażenia będą na tyle głośne, by je usłyszeć!

Teraz jednak nie zaprzątał sobie tym głowy. Słuchać i obserwować. Zbierać najmniejsze skrawki wiedzy o ludziach i istniejących między nimi zależnościach. To była jedna z pierwszych lekcji jakie dał dzieciakom i wpajał im ją do głów niczym kowal napieprzający młotem w kawał żelastwa na kowadle. Najmniejszy ruch mięśni, przejęzyczenie, nuta emocji... to wszystko stanowiło człowieka, a ten co potrafił takiego człeka czytać miał w ręku potężną broń. Mógł grać na najskrytszych lękach, pragnieniach i potrzebach by osiągnąć własne cele. Największą nadzieję miał w Lutherze. Wszak to on po nim miał przejąć schedę...

Iście piękne było gdy starzec w kiecce podszedł do Henryka i przemówił. Piękne, bo oto zaczynał stawać się cierniem w boku tych co wciąż wierzyli w Dawne Ścierzki i tych co widzieli wojnę. Wojnę w której ścierały się dwie siły wierzące w tego samego Stwórcę... pytanie więc po której stronie był ten fałszywy bożek, skoro nawet wiernych w świątyniach nie oszczędzali żołdacy? Oczywiście, były to śladowe zdarzenia, ale nasłuchał się dość o okrucieństwach i tego jak tyn bóg i jego kapłani modlili się o dobre dla siebie rzeczy... sprzeczne rzeczy, bo inny modlił się o to samo. Temat rzeka! Tak czy inaczej, po kilku ukradkowych spojrzeniach wiedział, że nie był sam w tej myśli. Był jednak inna myśl. Bardziej... niepokojąca. Oto bowiem starzec miał ciągotki do władzy i wyręczania się boskim mandatem by podporządkowywać sobie ludzi... wielce niepokojące. Tak, będzie musiał mieć na niego baczenie!

Ze spokojem zdecydował się jednak nie przerywać tej farsy... Widział za mało. Dużo za mało by interweniować. "Znaj swego wroga, Horst." Mawiał dziadek "I wiedz, że przyjaciel to nikt inny niż wróg który jeszcze się nie ujawnił!" To co powie Henryk i jak zareaguje kapłażyna zadecyduje o tegoż parcha losie. Chce władzy? Dostanie ją, ale nikt nie stanie Grolschom na drodze do wielkości!

Do kościoła chodziła z rodziną jak tylko miała na to czas. Nie raz się przecież zdarzało, że sprawy pilne kazały jej zostać w domu, czy też pędzić do sąsiada nieść ratunek dla zdrowia.
Lecz kiedy już miała sposobność to zawsze całą rodziną przychodzili i zajmowali jedną ławę całą rodziną.

Trudno było więc określić gorliwość wiary znachorki, która w dość heretyckich warunkach wychowana została.

Publicznie, przed sąsiadami, Arnika nigdy nie sprzeciwiła się zdaniu wypowiedzianemu przez jej męża. Zawsze go wspierała i do niego należało decydowanie o wszystkim.
A to jak było w domu to już tylko piątka dzieci wiedziała. Faktem jednak było, że gdy pani Grolsch swoimi pracami przy chorych się zajmowała, to nie raz potrafiła porządnie opieprzyć nieposłusznego pacjenta.

Nie mniej poza swoją dziedziną, Arnika nie wypowiadała się. Nawet nie szczególnie garnęła się do towarzyskich pogaduszek z innymi gospodyniami w Drzewcach...

***

Tego dnia wypadało znaleźć czas i przybyć na mszę do kościoła. Rzadkim widokiem była sylwetka znachorki bez jej roboczego płaszcza i obszernego kaptura. Każde z Grolschów ubrało się w odświętne ciuchy i całą rodziną poszli do świątyni. Zajęli swoje miejsca i wraz z całą społecznością wioski uczestniczyli w obrządkach.
Podczas mszy można było się wyciszyć i pomyśleć. Arnika głównie rozmyślała tego dnia o zapasach suszonych ziół, jakie zostały po zimie oraz o nasionach lawendy, których nie mogla znaleźć już drugi dzień. Podejrzewała, że najmłodsza córka mogła je zgubić w zabawie, ale zgodnie z przewidywaniem, Malwina nie przyznała się do niczego. Pozostawało jej udać, że zapomniała o sprawie i wtedy dzieci za jej plecami naprawią to co narozrabiają, unikając przy okazji kary.

Z zamyślenia wytrąciło ją wpadnięcie do kościoła Heńka. Ile to już razy mówiła temu pijakowi, żeby się miarował w piciu, bo kolejnego roku nie dożyje...
To co powiedział sprawiło, że przeszedł Arnice zimny dreszcz po plecach. Moczymorda nie raz gadał od rzeczy, ale to co wykrzykiwał i tak ją przeraziło. Okazała to jedynie spoglądając na męża.
Ten pokręcił głową, dając do zrozumienia, że zostają. Znachorka objęła jedną ręką najmłodsze dziecko, a drugą ścisnęła dłoń męża. Poparzyła po swoich dzieciach.
- Siedźcie. Nie wychodźcie nigdzie - powiedziała, a te pokiwały głowami.

- A to jest “Łe” - Luther kontynuował wieczorną lekcję. Zadatków na bakałarza młody piwowar nie miał. Owszem we mieście pobrał naukę podstawową za ciężką krwawicę rodzicieli. I nawet ostatnim safandułą we grupie Magistera Aroniusa nie był, choć liniałem przez łeb oberwał kilka razy. Zwyczajnie nie do końca rozumiał czemu to całe nauczanie miało służyć i najlepiej z całego pobytu w mieście zapamiętał samo miasto i ludzi, których w nim spotkał... Ale póki sztuka się składania liter tyczyła to dawał chłopak radę objaśniać rodzeństwu co i jak - Zaczyna takie słowa jak “łopata”, czy “łowad” i “łojciec”.
- A co to łowad? - dopytywała się mała Malwina, oczko w głowie pani matki. Luther zawsze lubił tę dziewuszkę. Nie migała się od obowiązków jak Ulfi i Rutka i często brała jego stronę gdy rodzeństwo się kłóciło. Szczególnie zaś gdy Luther się brał za łby z Madsem, który szczególnie się matuli podlizywał i kędy mógł na Luthera skarżył. Za co, i prawda to, zbierał pod stołem kuksańce.
- Łowad, przez nieuków robokiem zwany - oznajmił mądrze najstarszy z Grolschy, a Malwina w zamyśleniu potaknęła główką - Łowad to mucha, mrówka, giez… Ino nie glizda. Glizda to nadal robok.
- A ślimak? - spytał Mads, który zawsze drażniąco pilnie słuchał lekcji Luthera choć nie w taki sposób w jaki Luther by sobie tego życzył - Ślimak to robok, czy glizda? Glizdowaty jest to pewno glizda?
- Ślimak… - odparł odrobinę niepewnie Luther - ślimak to ni łowad ni glizda. To... muszlak.
- Bo ma muszlę! - Rutka uznała, że też się powinna odezwać w tej dyskusji i wyczekałą moment, w którym uznała, że nie palnie głupstwa.
- Tak - najstarszy z Grolschy szybko odzyskał mądry ton głosu.
- Ale kędy jabłka opadną to wyłażą te brązowe wielki ślimaki i one muszli nie mają - dumał dalej Mads - Znaczy to nadal muszlaki, czy już glizdy?
Luther zgrzytnął zębami wbijąjąc w młodszego brata niechętne spojrzenie.
- Ślimaki są na “eś”! I będziemy o nich prawić kędy do “eś” dojdziemy. A nynie każde mi tu pół tuzina słów na “łe” gada!

***

Tako jak i pana ojca, tak i Luthera cały ten stwórcowy obrządek jakoś specjalnie do siebie przekonać nie mógł. Owszem w dzień święty cała rodzina poza wujem, a i czasem Ulfim tuptała do świątyni z Rutą na czele. Owszem, Luther i od tego obowiązku się nie migał. Ale dla młodego piwowara była to raczej okazja do późniejszych pogadanek z kolegami kiedy to kmiecie pod świątynią po nabożeństwie na ogół prawią o wszystkiem bo nikomu do chałup nie śpieszno. Miał nawet na tę okoliczność za pazuchą skitraną flaszunię tatowego samogonu. A i dziewuchy w dzień ony zawsze takie wycacane… Nawojka Racimirówna, Marysia, Boguśka… Wdowa Maryna... czy na onego Racimira chyba zerkała?… Nawet Vaida Rozsierdzonówna po przekroczeniu kościelnych wrót jakby się zmieniała. I gdzieś spod jej buhajowych ślepiów zaczynało spozierać coś co… chyba… było... dziewczyną?
Wszystko to Luther zapamiętywał i sam już nie wiedział, czy dlatego, że ciekaw był, czy dlatego, że ojciec zawsze mu powtarzał, żeby to właśnie robił.
Tak czy owak, nic nie zapowiadało obrotu spraw jaki zainagurowało przybycie pijanego Henia. I iście powiało grozą. Jeszcze jeźdźcy jak jeźdźcy. I że duże konie to tyż żadna rzecz, bo to w okolicy jeno same duże. Ale jak z mieczami.... Musi woje… Chyba, że z miasta jacy. Tak. Tak przeca po mieście zbrojni po mieście co dzień się szwendali. I chyba jeszcze im za to płacono. Oni musi być. Taką przeca rzecz jak wojnę, to by wuj wywróżył i panią matkę ostrzegł.
Ojciec jednak ani okiem mrugnął. A ino tężej łypie na tych co ostali w kościóle. W tem i na kapłana. Inne tymczasem wyłazić poczęły z kościoła, co bo zobaczyć kogóż to licho nadało. Ot i młynarczyki. A z nimi Boguśka. Choć ta ze krzykiem. Luther powiódł za nią spojrzeniem. Już go Żyrko obśmiał, że sam chustę Boguśce oddał. A rechotali przy tem ze Światkiem, że mało się ozorami ne zakrztusili. Ha! Nosił wilk razy kilka...
- Łojciec… obce jakie do wsi zajadą… ze miasta musi być… i to racimirowi ich witać będą? Wyjdę i ja.
Co rzekłszy zaczął się cofać z ławy, by mimo matczynego polecenia, również świątynię opuścić...

Wieści, które przynosił Henryk wzbudziły trwogę wśród zgromadzonych mieszkańców. Ludzie rozglądali się nerwowo, nie wiedząc co czynić. Wydawało się, że w każdej chwili mogła wybuchnąć panika - tak się jednak nie stało. Nieprawdopodobny spokój Eugeniusza najwyraźniej udzielał się również otoczeniu. Niespieszne ucałowanie ołtarza, pełen dostojeństwa krok oraz opanowany głos - wszystko to utwierdzało zgromadzonych w świątyni w przekonaniu, że to wszystko wina cholernego Heńka. Znowu upił się ten zawszony moczymorda...
- Pijus jeden francowaty... Nie dość, że dziecko zabił, to jeszcze nabożeństwo rujnuje. Pasowałoby zrobić z nim porządek w końcu - pomstowała siedząca obok Franciszki starsza kobieta, wyraźnie wzburzona całą sytuacją.
Henryk tymczasem przywarł do nóg Eugeniusza w błagalnym geście. Kapłan nie wyczuwał od niego piwa.
- Ojcze Wielebny przebacz mi! Przebacz mnie, grzesznemu! Błagam, spraw bym nie błąkał się po lodowej pustyni, gdy już wyzionę ducha! Niechaj Stwórca przyjmie mnie do siebie!
- Ciebie pijaku to tylko w rzyć Stwórca kopnie, a nie... Paszoł won stąd hultaju! - pyskowała siedząca obok Franciszki baba.

Z tyłów świątyni dobiegł dźwięk głośno trzaskających i ryglowanych drzwi. Niebawem oczom zgromadzonych ukazał się zaaferowany Mieszko.
- Są jeźdźcy. Stal aż błyszczy! - krzyknął chłopak do kapłana, nie zdając sobie sprawy że te wieści nie działały zbyt kojąco na zgromadzone w świątyni owieczki Stwórcy.
- On jest taki dzielny! - westchnęła siedząca obok Arniki Ruta, wpatrując się w młodego kleryka jak w obrazek. Tymczasem gruba baba siedząca w rzędzie przed nimi złapała się za klatkę piersiową i zaczęła ciężko oddychać, jakby lada moment miała paść na zimną posadzkę.

Zamieszanie narastało z każdą chwilą. Trzymana na rękach Maryny Sławcia zaczęła głośno płakać. Spanikowana Bogna wybiegła ze świątyni na złamanie karku. Niedługo po niej do wyjścia ruszyli również młynarczykowie.
- Wracać mi tu, szczeniaki! Do mnie, już! - krzyczał bezsilnie Racimir, cały przerażony, bojąc się że Stwórca całkowicie pozbawi go potomków i rodziny. Był jednak już zbyt stary i niedołężny, żeby ganiać za młodzieżą. Pozostało mu tylko bezsilnie kląć na czym świat stoi.
- Też chcę zobaczyć - rzucił Albert do Gawaina, po czym nie czekając na zgodę ojca, zaczął kuśtykać w stronę wyjścia.
- Stwórco kochany, trza wiać... - wysapała siedząca obok Franciszki, pyskata baba. Starała się czym prędzej wygramolić z ławy, przy okazji trącając pechowe dziewczę dupskiem w twarz. Cholera wiedziała gdzie chciała uciec, ale najwyraźniej gdzieś jej się spieszyło. Panika i logika nigdy nie chodziły w parze.

W najbardziej nieciekawej sytuacji znalazł się prawdopodobnie Luther. Pomijając fakt, że lada moment wszyscy mogli zginąć z rąk plądrującego żołdactwa, to jego reputacja znalazła się w sytuacji bez wyjścia. Z jednej strony wiedział, że młynarczykowie będą mu docinać przez najbliższy rok, jaki to z niego tchórz. Oczyma wyobraźni już widział Żyrosława machającego rękami i wydającego odgłosy jak kurczak, by kpić z młodego Grolscha. Z drugiej strony... Stanowczy głos Horsta przypominał o tym, że ojciec ma ciężką rękę. Choć stary Grolsch miał już swoje lata, to jednak z wadliwym biodrem Luthera, mógłby go dogonić.
Niezależnie od tego na jakę decyzję zdobyłby się młody Grolsch, ta chwila niepewności uniemożliwiła ucieczkę. A konkretnie: uniemożliwił ją Henio.

- Ludzie ratujmy się!!! - ryknął nagle ogarnięty amokiem Henryk, rzucając się w stronę wyjścia. Wpadł przy tym na Vaidę, omal nie wywracając dziołchy. Czym prędzej zaczął zamykać potężne drzwi za młynarczykami i ryglować je.
- Durniu, co robisz?! Tam są moje dziatki! - wrzasnął Racimir, szarpiąc się z Henrykiem. Ten jednak odepchnął go silnie i nie dawał za wygraną. Oczy mężczyzny ogarniało istne szaleństwo.
- Święty Mamoniaszu! Dopomóż! - ryczał na całe gardło Henryk, mocując się z drzwiami.

Marysia poczuła jak Patryk silniej ściska jej dłoń.
- Nie powinniśmy się gdzieś schować? - zapytał młodszy brat, zerkając nerwowo w stronę kotłujących się przy wejściu chłopów.

Bogna

Nie wiedziała jak długo biegła. Panika całkowicie odebrała Bognie zdolność racjonalnego rozumowania. Nawet wzrok nie działał jak należy... Przytłaczający stres powodował drastyczne zawężenie pola widzenia. Wybiegając nie dostrzegła żadnych jeźdźców. Miała przed oczami tylko potężne drzewa Lasu Mgieł, w stronę których się kierowała. Właściwie... To nie tylko one.

Pamiętna noc, kiedy Sargoni najechali jej rodzinną wieś, nadal stawała przed oczami. Przebyta trauma nie pozwalała o sobie zapomnieć - zwłaszcza w sytuacjach takich jak ta. Bogna traciła poczucie czasu. Zatracała się, pędząc między drzewami. Zupełnie straciła świadomość przebytego dystansu, aż wreszcie wystarczył jeden, wystający konar...

Bogna wyłożyła się jak długa. Zaraz potem zaczęła staczać się po pochyłej ściółce. Ostatnie co zapamiętała, nim uderzyła głową o pień, był widok koron potężnych dębów. Straciła przytomność.

Nie wiedziała ile czasu minęło, gdy ponownie otworzyła oczy. Głowa bolała niemiłosiernie. Widoczność była ograniczona, choć nie zdążyło się jeszcze ściemnić. Las spowijała gęsta mgła...

Jeremi "Czarny"

Jeremi w pośpiechu maszerował do świątyni, wyłącznie sobie znanymi ścieżkami. Od dawna we wsi nie było aż tak cicho... Odkąd wieśniacy ponownie zaczęli uczestniczyć w nabożeństwach, co niedzielę Drzewce wyglądały na wymarłe - bo wszyscy zamykali się w świątyni, by tam czcić Stwórcę.

Gdy już niemal wstąpił na żwirowy trakt prowadzący na wzgórzę, o mały włos nie wystawił się na widok niewielkiej kolumny jeźdźców, zmierzających w tym samym kierunku. Choć Jeremi nie był pierwszej młodości, to jednak wrodzone szelmostwo pozwoliło mu niepostrzeżenie ukryć się za chatą kowala. Przeżył zbyt wiele zim i zbyt wiele wojen, by chętnie witać kolumny zbrojnych.

Jeremi dostrzegł siedmiu jeźdźców błyszczących od stali. Ciężko było przyjrzeć się dokładnie, ale wyglądali na uzbrojonych po zęby rycerzy. Za nimi ciągnęło się kilka wozów. Na jednym z nich siedziały dwie bogato odziane damy. Przy końskim zadzie jadącego na czele, swobodnie spoczywała tarcza.

Jeremi dostrzegł na niej znajomy herb - wieżę na błękitnym tle.

Nawoja

Kiedy Nawoja wraz z braćmi wypadli ze świątyni, ich oczom ukazał się rycerski orszak. Światożar i Żyrosław momentalnie zatrzymali się i rozdziawili gęby w niemym zachwycie. Lśniące pancerze, miecze, ogromne, bojowe rumaki pokryte kolorowymi kropierzami... Najwyraźniej wjazd zbrojnych zrobił na braciach dziewczyny piorunujące wrażenie. Fakt, że na wozach z tyłu siedziały dwie młode, bogato odziane damy, wcale im nie pomagał w odzyskaniu chłodnej głowy.

- Kmioty, wezwijcie do mnie kogoś, kto potrafi czytać - rozbrzmiał szorstki głos jadącego na czele zastępu mężczyzny.

Kiedy ściągnął hełm, oczom Nawoji ukazała się grubo ciosana gęba, ozdobiona czarną brodą i potężnym nosem. Wściekłe spojrzenie zbrojnego oraz jego gwałtowne ruchy znamionowały kogoś, kto nie słynie z cierpliwości. Tymczasem zarówno Żyrosław, jak i Światożar gapili się jak sroka w gnat.
- Dziewko, macie tu kogoś czytatego, czy tylko te dwa cymbały? - rzucił rycerz bezpośrednio w stronę Nawoji.

Jeremi "Czarny"

Gdy zbrojni zajęci byli rozmową z młynarczykami, przyczajony wiedźmiarz mógł ich dokładniej zlustrować. Jeden z koni dosiadanych przez rycerzy zadreptał w miejscu niespokojnie, obracając się bokiem. Oczom Jeremiego ukazał się herb w całej swej okazałości. Raz jeszcze potwierdził własnym oczom, iż była to wieża na niebieskim tle. Od herbu poprzedniego pana wsi odróżniał ją jednak mały szczegół.

Z obu stron otaczały ją rozłożyste, orle skrzydła.