***

[MEDIA]http://d.wpimg.pl/1995336062--1841250878/chlopi.jpg[/MEDIA]

Wilczyński od czasu gdy kozak ruszył na zwiady szykował się do potyczki. Wierzchnie okrycia zrzucił, kontusz i delija tylko zawadzały w walce jeno przy koszuli i pasie został. Przez ramię przełożył drewnianą prochownicę. Za pas wsadził półhaki z toporami, misternej roboty na moskwicinie onegdaj złupione. A przydatne, bo nawet gdy w cel nie trafisz, to toporek łacno drabowi wrąbać między łopatki.


Szablę swoją co mu przeszło trzy roki wiernie służyła i niemało krwi się napiła w dłoni zwarzył. Na skórzanych rapciach przy pasie szablę zawiesił.

Zawołał Adama wręczył mu jeden z pistoletów i instruktarze mu wydał. co robić w razie niebezpieczeństw albo gdyby kto go ranił. Wiele mu tłumaczyć nie musiał, bo przecie przegadali całe godziny o przewagach bojowy, o tym jak i gdzie trzymać się w potyczkach. Wilczyński wyczuł strach w oczach Żyda. Więc rzeknąć mu co musiał dla otuchy.

- Szablę miej przy sobie, nie możesz się ostać bez broni. Trzymaj się mnie, osłaniaj ode złego, a jak będę miał baczenie na ciebie. Nasze życia od tego zależą. Ale wiedz, że głowy nie położysz dziś, obiecuje ci to.

Jakub zdawał sobie sprawę z niebezpieczeństwa, że w razie nieudanego ataku ich cyrografy szybko mogą wejść w użycie. Przeto trzeba się mieć na baczeniu. Wilczyński pamiętał, że jak krew przeleje albo i sam będzie raniony do krwi. W ten czas diabeł jego będzie wiedział, że może zostać lada chwila przywołany. Taki był ich umówiony znak. Krew.

Miszka wiedział, że musi działać szybko i zdecydowanie. Puścił się pędem w kierunku towarzyszy, uważał jednak by nie wejść w blask latarni. Ominął też szerokim łukiem cmentarz i cerkiew. Biegł skrajem lasu tak by widzieć czy od strony obozowiska nie wyprzedza go szwedzki patrol. Gdy dobiegł do swoich towarzyszy zdał im relacje z tego, co działo się we wsi i dał znać o zbliżającym się wrogu.

- Chyba dobrze by było gdybyśmy przygotowali zasadzkę, no chyba że mości Cadejko znowu ma zamiar przywitać “gości” z podniesionymi rękami, by później mieć pretensję o to, że ktoś mu próbuje osłaniać plecy. - Miszka splunął przez zęby wyzywająco spoglądając w stronę szlachcica.

- Nie za wiela ich na nas? - spytała szybko Ałtyn, z obawą spoglądając na Cadejkę. - Jeśli trzeba, to ja skoczyć mogę po ową szlachtę, do której Maryna bieżała.

- Ot mądry jak Maćków kot. - Miłowit westchnął nie spojrzawszy nawet na kozaka. - Pójdź - zgodził się z Ałtyn. - Weź ze sobą Marynę i twego sługę, niech ją tam poniesie. Zobaczysz co ona szlachta zamiaruje.
- Poczekamy na nich. - zwrócił się do Wilczyńskiego i reszty. - Gdyby konni ku rzece jechali to ich przepuścimy, ale oni raczej ku Lublinowi wyjechali z rozkazami, bo kto tam po omacku będzie kogo zaginionego poszukiwał? - zastanowił się.

- Nie można dostać po nocy przez las do dworku Miłochowiczów. W lesie licho siedzi i w nocy pożera każdego kto w las zagłębia. Nikt w nocy tam się nie zapuszcza. - wskazała dłonią na rząd drzew za młodnikiem. - Każdy to wie.
Każdy, oprócz Szwedów.
-A co się z nimi staje? Trupy za dnia znajdowaliście, czy przepadali jak kamieniem w wodę? - zapytał Miłowit.
- Czasem można było znaleźć.. ogryzioną głowę, albo nogę… - zadrżała ze strachu chłopka. - Licho za dnia śpi, wtedy można szukać szczątków. Lub znaleźć resztki podczas grzybobrania.

- Rankiem wstana Szwedy z głowami jak globusy po przepiciu - zaczęła ponuro Altyn - i chłopów wieszać zaczną lubo dziatki w studni topic. Coby gadali. Bo pomyślą, że to kmiot który widłami im towarzysza cichcem zarzezał. Ja pójdę po owych szlachciców, i sama. Niech jeno Marysia drogę opiszę. Chyba że pan Cadejko woli ich teraz w las wciągnąć, póki pijani… tak czy owak, trzewiki zmienić mi mus.
Po czym odeszła do kolaski, na pozór bardziej zatroskana szatkami co się jej w zaroślach poniszczą niż krwiożerczym Lichem.

-Pozwól pani, że pojadę z tobą mi tam żadne licha leśne nie straszne.-powiedział do oddalającej się Ormianki - Pół życia po kniejach się włóczę i nic gorszego niż niedźwiedź nie spotkałem.- nagle kozak przypomniał sobie demonicznego wilka który pozwolił dopełnić mu zemsty i poczuł jak po plecach przebiega mu stado wielkich mrówek - Na wszelki wypadek weź może broń. A i ten twój niedźwiadek z Litwy nie zaszkodzi. A ty dziewko tłumacz dokładnie jak dojść do Miłochowiczów, chyba że chcesz za przewodnika robić.

- Nie, nie - zaprzeczyła Altyn, widząc, że wielki Litwin już się podnosi. - Jeśli my dwoje z Panem Żmajło pójdziem, Rimas zostanie. Janiny chronić będzie i pana Cadejki słuchać jakby mnie słuchał.

A rzeczona Janina siedziała czas cały w kuckach, ramionami oplatając zgięte nogi i jednym uchem słuchała patrząc gdzieś w dal.
- Ja tam nie wiem - rzuciła markotnie bo widać inni czekali by cokolwiek rzekła. Płochliwym spojrzeniem omiotła Miłowita ale zaraz wzrokiem w bok odbiła jakaś przygaszona. - Nie wyznaję się na wojsku, na strategiach ni Szwedach. Zrobię co każecie - a to zapewnienie było jak jeden z tych momentów kiedy niewiasta mówi “tak” a myśli “nie”.

Wilczyński słuchał. Nie podobały mu się pomysły towarzyszy, aby po pomoc iść i kompanię rozbijać, po nocach w las leźć.
- Zła to myśl w las iść i do rana albo południa czekać na pomoc. - rzekł im Wilczyński. - Skąd wiecie czy ta szlachta zechce tu w ogóle przyjść z pomocą. A któż wie może sami w lesie życie postradacie. Ja widzę przed nami dwie drogi albo czym prędzej na Lublin ruszyć Szwedów zostawiając w spokoju albo ich wyrżnąć cichcem póki piją i śpią. Nie ma czasu na przechadzki po nawiedzonych lasach.

Miłowit przysłuchiwał się zdaniu wszystkich, którzy głos zabrali wzrokiem czule Janinę obejmując kiedy mówiła, a zwłaszcza gdy mówiła milcząc.

- Dobrze jest Jakubie o wsparcie tych prosić, dla których mienia głowy nasze ryzykować przyjdzie. Jednakoż racja to, że na nieznajome licho wystawiać się to niezbyt mądrze, kiedy już tego świadom jesteśmy. Zaatakujemy Szwedów w środku nocy, przy życiu żadnego nie zostawiając, aby nas potem Szwed po piętach nie deptał, ani nas wypatrywał z naprzeciwka. Jeśli przyjdzie komu z nas ucieczka się ratować, to ku temu lasowi kierunek obierać i kryć się na skraju, lub obejść z powrotem, aby Szwedy w głąb same weszły. Jest jak Maryna mówi, to wilkołak ten Miłochowiczowy, czy co tam diabelskiego nocą żeruje, nam z pożytkiem zrobi z wrogiem to, czym się tak sławi w okolicy. Zostawić tego takoż nie możemy, bo rację Ałtyn ma, że wieś cała z dymem pójdzie, a chłopy życiem zapłacą, jeśli swego towarzysza Szwedy nie znajda. A ślady nasze może odkryją, to przed Lublinem dopadną.

- Chyba żem pistolet zepsowała - zza kolaski dobiegł zmartwiony głos Ałtyn. - Panie Cadejko, pozwoli pan…?
A gdy jeno podszedł, nachyliła się i wyszeptała tak, by do skupionych wokół ogniska nie doleciało.
- Żaden rezun ze mnie, ni Tatarzyn co się jak kot zakraść potrafi. Ni skradać nie potrafię, ni walczyć. Ja nie bezbronna, jeno jeśli tam pójdę, to podpis zostawię czytelny, jakby sam diabeł objawił się w szatańskiej krasie, w płaszcz odzian z płomieni. Chłopi obaczą i zapamiętają. Nasi słudzy takoż. A i wioska z dymem pójść może. Ale zwieść Szwedów mogę światełkami po nocy, że grupa liczna na wioskę idzie. I w lesie zaczaić się, z dala od oczu kmiecych.

-Zostaniesz więc moja droga w obwodzie i jak mówisz, zwodzić Szwedów będziesz. Jeno wykoncypować trzeba czy te twoje moce to użyć jako zanętę, czy stracha na wrogów ku lasowi biegnięcie. - zastanowił się. - Za plecami nam zostaniesz zatem podczas awantury zwodnymi ogniami nadciągających ludzi stracha Szwedom pędząc kiedy już się walka w najlepsze rozpęta.

Wrócił do reszty i zaczął wykładać swój plan.
- Jeżeliśmy zgodni, to od wschodu zaatakujemy wieś do nawiedzonego lasu ich spychając na zachód. Maryna w obozie naszym zostanie. Ja zajmę się końmi Szwedów z Michaiłem…

Wilczyński widząc uciekających Szwedów. Wręczył Żydkowi nóż i rozkazał:
- Leć przetnij więzy chłopów.
Adam skinął głową w milczeniu i podążył spełnić polecenie szlachcia. Jakub też czasu nie mitrężył i pobiegł za Szwedami. Wyjął zza pasa półhak z toporem i rzucił w plecy wolniejszego z uciekinierów. Szablę obnażoną ściskał w garści i szykował się do walki.

Trafiony toporem mężczyzna zwalił się z jękiem na ziemię. Nie był martwy, ale rana zadana mu przez szlachcica była poważna. Drugi zaś Szwed nawet się nie obejrzał. Wilczyński doskoczył do rannego Szweda, wyszarpnął toporek z pleców i dobił go ciosem w szyję.


Skrywająca zaś na skraju lasu Tyncia natomiast w końcu coś posłyszała. Zarówno strzały dochodzące ze wsi jak i odgłos końskich kopyt. Wysłańcy oficjera wracali z misji poszukiwawczej.

Nie było co dumać. Ni pozwolić, by dwójka jeźdźców towarzyszom na plecy nagle wyskoczyła.
- Do kolasy - poleciła krótko Marynie. Sama ze słoja dobyła salamandrę, jeszcze ospałą i lekko wilgotną w dotyku. Zsunęła ją na mech pod drzewem przy trakcie, pistolet nabity ukryła w szerokim rękawie, na gościniec wyszła i głęboki dech wzięła.
- Hilfeeeee! - zawołała ile tchu w piersiach, głosem rozpaczliwym, do zbliżających sie konnych.
Ci zatrzymali się nagle, szarpiąc za cugle koni gwałtownie. Wyraźnie zaskoczeni jej pojawieniem, jak i językiem którego używała.
- Wer bist du? Was ist passiert? - zapytał jeden z nich, zapewne ten który lepiej z dwójki władał germańską mową. Ich broń była opuszczona… nie spodziewali się by śliczna “Niemka” stanowiła zagrożenie.

Tyncia załkała gwałtownie, twarz przysłaniając jedną ręką. Liczyła, że się zbliżą lub zlezą z koni, bo wtedy miałaby większe szanse, że w ogóle trafi jednego z nich. Uroda i delikatność dziewczęcia, były jak zapach rosiczki. I tak jak tej rośliny, kruchość Karaimki była pozorna. Mężczyźni zbliżyli się do niej, nieświadomi pułapki. Nie zeszli z koni, ale... znaleźli się w zasięgu pistoletu.

Padł strzał... głośny i przeszywając hukiem okolicę, ostatnio bardzo głośną. Koniec stanęły dęba. Jeździec trafiony w klatkę piersiową z jękiem upadł na ziemię.
Drugi klnąc w rodzimym języku, ściągnął cugle próbując Ałtyn postrzelić. Niecelnie. Kula śmignęła z głośnym świstem tuż nad głową dziewczęcia. A z spod drzewa, gdzie spoczywała salamandra, bluznęła struga ognia zapalając rękaw koszuli Szweda, który to Tyncię chciał ubić. Próbując zgasić ogień na swej ręce, zapomniał on o Tynci, przynajmniej na razie.
Ta zaś między drzewa skoczyła, za pniem ukryta pistolet ładować zaczęła na nowo, choć wprawy i szybkości żołnierskiej w jej ruchach brakowało niechybnie. Zerkała też raz po raz ku Szwedowi. Osobliwie salamandra lubiała ręce popielić…


Miłowit miał wybór albo nic nie robić, albo rzucić się na Szwedów przy wozie licząc że zaskoczenie i przewaga szermiercza wystarczy na wyrównanie ich przewagi liczebnej.

Miłowit sięgnął po pistolety. Nie miał już zbyt wiele czasu i zbliżyć się bardziej nie mógł. Wystrzeliły z hukiem, raniąc dwóch Szwedów, ale tylko jednego śmiertelnie. Ta “zdrada” zwróciła jednakże lufy pozostałych przy życiu w jego kierunku. Na szczęście nie był sam. Strzała niczym cichy posłaniec śmierci pozbawiła jednego, a kula Janeczki żywota drugiego.
Pozostali wystrzelili w kierunku szlachcica… ale Cadejko zdołał uniknąć ran. Może przez ciemność, a może przez to że im ręce drżały. Kolejna strzała z łuku przeszyła powietrze, a potem szyję Szweda. Został przy życiu tylko jeden… ten którego Miłowit ranił i z pistoletu.

- Jag kommer att ge upp! Lytoszczy. - ten rzucił trzymany oręż i upadł na kolana poddając się zapewne i błagając o łaskę.

Cadejko ciął szabla, aby zabić tchórza jednym, możliwie najmniej bolesnym ciosem, by skonał bez cierpienia. Pochwycił załadowana broń Szwedów, a ich leżące na ziemi pochodnie odrzucił z dala od wozów, coby widzieć atakujących wrogów dokładniej samemu korzystając z większego mroku. Między wozami wypatrywał kogo ustrzelić, bo kule słać miał zamiar, kiedy bliżej Szwedzi mieć byli lub w drzwiach lub oknie karczemnej który łeb wystawił.


Janina zaczynała powątpiewać czy to był aby rozsądny plan. Wypaliła ze strzelby a potem dwóch krótkich pistoletów i teraz zajęła się przeładowywaniem a sypanie prochu po ciemnicy nie było zajęciem łatwym, tym bardziej że trzęsły jej się ręce. Dodatkowo czuła się jak zając na przeoranym polu gdzie ponad głową kołuje głodny jastrząb. Byli na widoku, w samym środku wydarzeń. Janka miała jednak do Miłowita zaufanie i nie zamierzała stchórzyć i go opuścić.


Wilczyński zaś przekonywał się ze zdziwieniem, że szwedzik szybką bestyjką jest. Nie mógł go dogonić, mimo że tamten miał pancerz na sobie. Niemniej dystans pomiędzy nimi się zmniejszał coraz bardziej. Szwed coś wrzeszczał w swoim języku biegnąc w kierunku karczmy, a strach najwyraźniej dodawał mu skrzydeł.

I ten strach najwyraźniej uratował mu życie… na razie. Bowiem z karczmy odezwały się strzały. Jeden, drugi, trzeci… Świst kuli niedaleko ucha Jakuba, sprawił że szlachcic odruchowo się zatrzymał i padł na ziemię. Wyglądało na to, że oficjer w karczmie się już obudził, a słysząc strzały i odgłosy walki postanowił uczynić z karczmy swą twierdzę. Przynajmniej do rana, gdy światło słoneczne rozproszy mroki nocy. A żołdak którego Jakub dotąd ścigał, biegł w jej kierunku dołączyć do swego dowódcy i opowiedzieć co się stało. Gdzieś w ciemnościach nocy, widać było sylwetki żołnierzy, którzy dotąd patrolowali wioskę z pochodniami. Teraz zaś biegli tam gdzie ostatnio słyszeli strzały. Jedni do karczmy, drudzy w pobliże wozu i Miłowita.


Kiedy Szwedzi zaczęli palić z pistoletów Jakub przypadł do ziemi. Widział, że Szweda już nie dopadnie. Postanowił się szybko i w miarę uważnie wycofać poza zasięg strzałów. Skierował się do stodoły gdzie przetrzymywani byli chłopi, których to Adam miał uwolnić ich z więzów.
Ci byli w dość kiepskim stanie, poobijani, niektórzy poranieni. I zastraszeni. Była ich ósemka w sumie. Plebejusze ci wydawali się dość silni, ale żołnierzami nie byli.

Wilczyński zapowiedział kmieciom, że kompanija przyszła tu z pomocą i ubili już kilku najeźdźców. Rozkazał chłopom, aby po uzbroili się w siekiery i noże. Ci wcale tan entuzjastycznie nastawieni nie byli. Wszak pamiętali co Szwedy najbardziej opornym zrobili... a i z siekierami na muszkiety iść?
Wydawało się że Wilczyńskiego posłuchają, ale też przy pierwszej okazji dadzą nogę. Niezbyt godne zaufania to wojsko było. Ale nic innego szlachcic nie miał.

Jakub dwu chłopów wyznaczył coby za gońców mieli służyć i do dworku szlacheckiego gnać.
I właśnie tymi dwoma chłopami i Adamem ruszył w stronę wozów, przy których znajdowali się Cadejko i reszta diabelskiej kompanii. Stamtąd odzywały się strzały, które jednak pochodziły z przyjaznych luf. Cadejki i Janina, która do niego dołączyła, ostrzeliwali cienie przemykające w ciemnościach. Omal się Jakubowi nie oberwało przy okazji. W końcu jednak dotarł do obojga.

Gdzie zaś przebywał kozak? Na polowaniu. W przeciwieństwie do Miłowita, czy Jakuba, Żmajło czuł się bezpieczny w mrokach nocy. Może widział nie lepiej od innych śmiertelników, ale mógł podejść bliżej do swych celów, posłać strzałę i zakończyć żywot szwedzkich najeźdźców. Gdy zaś już tak wytropił pierwszego i ubił, dostrzegł niepokojący widok... jakby strugę ognia w okolicy drogi. Tam gdzie Tyńcia z Maryną były. Zły omen, zdecydowanie zły omen.

Sytuacja Ałtyn ukrywającej się w lesie była poważna, bo też i ciężko po ciemku pistolet wyrychtować. Zwłaszcza gdy dłonie drżą ze strachu, a żołdak krzyczy cosik tam po swojemu, z czego “häxa” kojarzyło z niemieckim Hexe… czyli wiedźmą. Tyncia choć słów nie rozumiała, to intencję tak.. a te nie były przyjazne. Poparzony żołnierz sięgnął po pałasz i ruszył w kierunku kryjącej się wśród drzew dziewczyny. Salamandra strzeliła kolejną ognistą plwociną. Nieco większą niż ostatnia… i takoż ku niej ruszył żołnierz chcąc upierdliwego stworka ubić. Pupila trzeba było ratować, więc Tyncia wydarła się “Hilfe” i upiornym uśmieszkiem ściągnęła uwagę k’sobie. Niestety sama nadal bezbronną niewiastą będąc, a żołdakowi jeśli nawet amory były w głowie… to nie takie jakich się karaimka mogła spodziewać.

Strach ten sprawiał, że dłonie nie chciały słuchać Tynci i pistoletu nabić się nie dało. Rimas był daleko, a złowrogi błysk ostrza pałasza blisko. Nagle nastąpił świst strzały i… Szwed padł z przebitym gardłem na ziemię, charcząc i kopiąc nogami rozmiękły grunt. Z jego ust popłynęła krwawa piana, a z ust Karaimki wyrwał się cichy jęk ulgi. Nie widziała swego wybawcy, ale domyślała się kto zacz. Bo mógł to być tylko kozak którego noc niczym matula tuliła w swych objęciach.


Tymczasem kompanija przy wozie już nie strzelała. Nie było do kogo. Tych których nie dosięgły kule, zabiły strzały Miszki lub maczuga Litwina. Rimas i Adam dołączyli wkrótce do trójki szlachciców, by obmyślić co czynić dalej.

Wilczyński zarzucił planem, co by karczmę obstawić i wsparcia czekać. Miłowit po namyśle się zgodził, acz uznał, że czekać należy jedynie do świtu. Bo potem oficjer w karczmie zorientuje się z jak “licznym” przeciwnikiem ma do czynienia. I polecił mości Wilczyńskiemu wszystkim się zająć od organizacyjnej strony, a Janinie związanymi niewiastami się zająć. Lepiej żeby je kobieta oswobadzała za więzów. Dość się już wycierpiały z męskich łap.*

Wilczyński rozporządził, aby dwu chłopów pojechało po Michałowiczów i ich czeladź dworską. Rozkazał chłopom szwedzkie konie siodłać. Rozkazał wsiadać na konie pojeździć po wsi rumor czyniąc i pokrzykując, że to jakaś większa kompania do wsi zajechała. Niech szwedy w karcmie wiedzą, że mają do czynienia z większą grupą. Rozkazy głośno krzykiem wydawał, aby szwedzi to słyszeli jak krzyczy wachmistrz co wojsko do porządku chce doprowadzić. Poprosił kompanów aby nabili pistolety i celowali w drzwi karczmy.

Łajał też na niby jednego z podkomendnych.
- Hej oczajdusze kiedy przyciągnięcie moją armatę. Bo mam fantazję zdmuchnąć tą karczmę jak pianę z piwa.


Odetchnęła Tyncia głęboko, bo już śmierci w oczy patrzyła… choć po prawdzie wiecznego potępienia po zgonie nie obawiała się ni trochę. Czekała chwilę, czy się wybawiciel jej z mroku objawi, żeby mu mogła się z wdzięczności na szyi powiesić. Oczyska czarne w noc wypatrywała, a nie doczekała się pana Żmajły. Znać, nieśmiały.

Do jednego i drugiego szwedzkiego zezwłoka podeszła, badylkiem z leszczyny przydrożnej dźgnęła, czy aby na pewno życie się tam jeszcze nie kołacze. Salamandrę wylegującą się na spopielałym mchu z powrtotem do słoja zagarnęła. Później strzałę kozacką z truchła wyrwała, broń na kupce złożyła porządnie, konie szwedzkie w zagajniku uwiązała i po Marynę poszła. Kozak się sromał podejść, a tu niewdzięczna robota czekała, ni na Tynciowe siły, ni chęci. Tedy musiała sobie poradzić inaczej.
- Ci dwaj ubici - zrelacjonowała chłopce szeptem. - Chodź, ciała ukryć pomożesz. I od razu zapomnisz, gdzie leżą. Żadnym Szwedom o tym gadać nie wolno, bo pomstę wywrą na was.


Gdy tylko Miszka się zorientował, że ormianka jest bezpieczna popędził z powrotem w kierunku wsi. Chciał być pewny, że jego towarzyszom nie grozi kula jakiegoś ukrytego Szweda dla tego obszedł jeszcze raz pobojowisko i upewnił się , że wszyscy najeźdźcy leżą trupem. Gdy zbliżył się do wozu i usłyszał, że dwóch chłopów ma ruszyć do dworu po wsparcie, postanowił, że będzie ich po cichu eskortował ukryty i gotowy by przeszyć strzałą tajemniczą bestię która mogłaby zaatakować chłopów. Powiedział o tym panu Wilczyńskiemu i ponownie kryjąc się w mroku ruszył za chłopami.

Gdy kozak chciał ruszyć za chłopami Wilczyński go wstrzymał.
- To miejscowi. Oni wiedzą o bestii, w las nie pójdą choćbym ich na postronku wodził. Pewnikiem drogi przyjdzie im nadłożyć, ale strach im na ramionach siedzi jak zmora. Twoje oko i łuk bardziej przydadzą się we wsi. Boś chyba niejednego Szweda do piekła odprawił?
- To prawda, choć nie jestem z tego specjalnie dumny.Cieszę, się, że mogłem pomóc prostym chłopom, wolę jednak strzelać do jeleni niż do ludzi. Skoro mam zostać to może pójdę obstawić tył karczmy, żeby nam ptaszki z rąk nie wyfrunęły?-zapytał kozak.

Prawdą było, że tej nocy jego strzały dosięgnęły wielu żołnierzy wroga, Miszka nawet nie potrafił ich zliczyć, w szale bitwy nie zastanawiał się nad tym co robi, teraz jednak zaczął dostrzegać ciała z których wystawały pierzyska strzał. Kołczan był prawie pusty jednak Misza nie mógł się zmusić do tego by wyciągnąć strzały z trupów. Poczuł, że robi mu się niedobrze, chyba pobladł i zaczęło mu się kręcić w głowie. W nos uderzył go zapach juchy, kozak pomyślał, że zapach nie różni się niczym od tego który towarzyszył patroszeniu zwierzyny. Nagle świadomość tego co uczynił dosięgnęła go z pełną mocą i Misza zwymiotował pod nogi panów szlachty.

- Sumienie nie raz łaskota kiszki - mruknął pod nosem Jakub widząc treść żołądka kozaka. Nie raz to widziałem.


Janka tymczasem na rozkaz Miłowita zareagowała zwyczajowo, czyli posłusznie. Skinęła główką aż jasne loki zafalowały, z cholewki buta dobyła kozik by szmury zniewolonym niewiastom przeciąć.
- Idę - poinstruowała i ruszyła wykonać zalecenia. Zdarzenia docierały do Janki jakby z opóźnieniem, zza grubej szyby. Znać było, że w pełni zdaje się na Miłowita i idzie tam, gdzie on kieruje, samodzielnością w tym wszystkim nie grzesząc.

Wilczyński gdy tylko usłyszał nadciągające stado i rżenie koni, od razu zmiarkował, że to nie dworscy, bo musieliby mieć sporą stadninę. Były dwie możliwości albo koronny regiment albo szwedzki. Nawoływania w parszywej mowie najeźdźców nie dały złudzeń. Pludraki, cwele w drelichach, pomiot szwargoczacy w psim języku. Jakub pomstował w myślach.

Zguba nad piekielną kompanią zawisła jak groźna chmura, czarna i burzowa. Niechaj nawet lunie. Niech lunie, niech nawet do barchanu przemoczy. Ale zachowaj od utonięcia. Nim pludracy się rozeznają w sytuacji musimy się ratować.

Szybko się Wilczyński zorientował. Tak i szybko polecenia wydawał. Kolasę i konie polecił migiem sprowadzić. Chłopom kazał zaprzysiądz na Boga Ojca i wszystkich świętych, że nie wydadzą iż była tu jakaś kompania. Sądem ostatecznym nad ich chamskimi żywotami miał ich postraszyć, ale od razu przystali na to dictum.

Adamowi specjalne zadanie poruczył.
- Jedź w stronę Lublina. - rzekł Jakub wskazał mu kierunek - Gdybyś tylko jakie niebezpieczeństwo dostrzegł. wracaj do nas z wieściami. Musimy mieć pewność że trakt lubelski czysty, aby uciekając grabarzowi spod łopaty na insze niebezpieczeństwo się nie nadziać.

Miłowit przekazał Wilczyńskiemu listy polecające od starosty. Jakub wcisnął je za pazuchę, aby ich nie zgubić. Potem Cadejeko w las się rzucił odciągając niebezpieczeństwo. Przeto Jakub ku niewiastom zwrócił konia chcąc je ponaglić do wyjazdu.

Adam powrócił szybko, zatrzymał konia przed kompanią i poinformował, że droga na Lublin czysta jest. Nie było więc co czekać, noc już się kończyła, a Szwedzi zaczynali zbierać się do kupy. Nie było co tracić czasu. Wyruszyli więc pośpiesznie drogą na Lublin, by jak najszybciej się oddalić od tej wioski. I to się udało. Wkrótce wioska została wspomnieniem i przed podróżnikami rozciągała się błotnista droga prowadząca na Lublin i lasy ją otaczające. Konie truchtały po drodze, kolasa kołysała się na wybojach. Słońce zaczęło przebijać się przez listowie wchodząc nad Ziemią. Nowy dzień, nowe możliwości… stare zmęczenie.

Kompania miała za sobą pełną emocji i wysiłku noc. Bezsenną noc i teraz zaczęła płacić za to. Oczy się zamykały same i myśli się rwały. Szybko się okazało, że trzeba będzie gdzieś rozbić obozowisko, bo żadnej karczmy nie było widać na “horyzoncie”. Na szczęście w końcu, natrafiła się polana. Może nie duża i nie idealna, ale wystarczająca by rozpalić ognisko i odpocząć.

Janina zmęczona podróżą i wycieńczona całą sytuacją zsunęła się z siodła i gdy buty kozaka huknęły takoż o ziemię, szlachcianka bez zastanowienie uderzyła go z otwartej dłoni w twarz.
- Nie masz prawa waćpan mi dyktować co mam robić a co nie, słyszysz? Pochodzę ze znamienitego rodu. Jeśli nawet śmierci się pcham pod topór, to nie twoja w tym rola by mnie pouczać!

- Żaden ze mnie waćpan, panienko- rzekł spokojnie kozak. -Rób sobie co chcesz, ale pamiętaj, żeś nie sama w tą podróż wyruszyła i nie masz prawa narażać życia tych którzy są Ci przychylni. Zauważyłem, że mości Cadejko jest Ci bliski, ale wierzaj mi, bystry to człek i na pewno wiedział co czyni, nie wiesz co miał w głowie i mogłaś mu swoim towarzystwem plany popsować. Nie stawiaj, też na nim zawczasu krzyżyka, bo coś czuję, że może Ci on jeszcze do nas powrócić. - kozak rozmasował piekący policzek i obrażony udał się z łukiem w kierunku lasu mając nadzieję, zjeść na kolację dziczyznę.


Przytrafiło się kompanii miejsce sposobne, nadające się na obozowisko. Na popas w drodze nie stanęli w pośpiechu uciekając ze wsi przez to konie były już umęczone i ludziom trzeba było nieco wytchnienia. Wilczyński wespół z Żydem zajął się służebnymi zajęciami. Nie licowało to, co prawda że szlacheckim usposobieniem do wydawania rozkazów i wymuszeniem posłuchu, ale jako żołnierz nie raz Jakub musiał sam dbać o konie, ognisko czy przysposobienie obozowiska do noclegu. Poszli nieco w las, chrust zbierać.

- Ależ kozaczyna w pysk od szlachcianki zebrał - zaśmiał się Adam.
- A tyś nigdy niewieściej złości na facatę nie przyjął? - zgromił go pytaniem Wilczyński.
- A pewnie, że wziąłem, ale w przyjemności… Kiedy dotarłem i rozdarłem jej hymen. - uśmiechnął się Żydek z rozmarzeniem.
- Hymen - zaśmiał się Wilczyński. - Trza Ci było pozować na uczonego abo poetę. A ty jak na złość chcesz się do wojennego rzemiosła się przyuczać.
Litwin też zarechotał słysząc żart Jakuba zajęty koni oporządzaniem.

Potem przyszło ognisko sposobić, za co się Rimas zabrał. A kiedy już ogień udało się rozpalić, że iskry furgały w powietrze. Zwrócił się do niewiast coby jakiejś strawy ważyły. Okazało się, że część polany jest świeżo karczowana. A drwale zostawili sporo gałęzi przydatnych do zbudowania siedziby, co by od chłodu jesiennego podróżnych uchroniła. Jakub umyślił ex promptu* (naprędce, bez przygotowania) postawić kolibę albo jak mawiają szałas.

Obaczywszy, że Janina rozbita, a reszta zdaje się, o warzeniu strawy pojęcia nie miała ni ochoty na to, przejęła Tyncia cichutko niepodzielne władztwo nad kociołkiem i zapasami spyży. Polewkę gotować poczęła, z kaszy i cebuli, gęsto okraszoną baraniną. A że nikt jej się nie wtrącał, często a gęsto dosypała hojnie ziół ze swych zapasów. Zapach z garnka szedł ostry, łzy wyciskający, bo jak wszyscy Karaimi, lubiła sobie Tyncia podjeść suto, tłusto i konkretnie w smaku.

I zapachem kusiła k’sobie i kociołku. Byli wszak aktywni całą noc o pustym brzuchu i cały poranek. Byli zmęczeni i byli głodni...i zapachy dochodzące z kociołka wabiły niczym świeca ćmy. I nawet jeśli ich kubki smakowe nie nawykły do szlacheckiej kuchni: “pieprzno i szafranno moja mościa panno” to burczące brzuchy nakłaniały do wyrozumiałości co do talentów kucharskich Tynci. W każdym razie Rimas się nie zamierzał krępować i po oporządzeniu koni Litwin ruszył do swej pani, a jego śladem podążył żydowski pacholik Jakuba. Na wszystkich zresztą odbijało się zmęczenie i głód. I nawet u pogrążonej w rozpaczy Janiny potrzeby ciała zaczęły się dopominać o spełnienie.

Pokrzepiwszy się nieco, Tyncia zleciła obowiązek oskrobania i wypiaskowania kociołka Rimasowi, sama zaś opowiedziała się Wilczyńskiemu, że ona pierwszą wartę weźmie, bo i tak modły i czytania swoje odprawić musi.


Fame est peius quam dolor. Głód jest gorszy od bólu. Przeto Wilczyński podjadł nieco i pasa zluzował. Do ogniska poszedł, aby listy przejrzeć i zafrasował się widząc adresata jednego z nich. Zęby zagryzł i zazgrzytał jak to zwykł w gniewie czynić. Wzrokiem nienawistnym lustrował pismo i już miał cisnąć listem w ogień. Kiedy nadeszła Ałtyn i do pierwszej warty się zgłosiła.
- Straciliśmy czas potykając się ze Szwedami. - zwrócił się do karaimki dając do zrozumienia, że parę słów chce jej powierzyć - Ani na piędź nas to nie złożyło do celu.

- Zerknij pani - podał Ałtyn list. - do kogo śle listy pan starosta przez nasze ręce. Jeśli wierzyć, że to listy polecające to starosta do króla szwedzkiego nas posyła. Gdyby w Małopolsce panowie szlachta taki list dostali to pieczęć by od razu złamali, bo zdrajców ojczyzny wśród szlachty jest wielu. Ale przyjdzie czas rozliczeń. W ten czas tacy, co ze Szwedami są w komitywie przed trybunałem odpowiedzą za zdradę. Wielce mi się ten list nie podoba i wahałem się czy nie cisnąć nim w ogień. Ale tyś pani rozsądna, sine ira et studio, rozsądź, co z nim uczynimy. Bo jakem zdążył się rozeznać główkę nosisz nie od parady.

Po chwili Jakub podjął gadkę znowu:
- Miłowit nam tego nie powiedział, a może nie trzeba było Szwedów bić. Jeno za Karolusa przyjaciół się podać- tu Wilczyński splunął z pogardą. - Listem oficyjerowi się okazać i jego przychylność zdobyć. Dowiedzielibyśmy się jak sprawy w Lublinie stoją. A może i o inszych sprawach. A tak ryzykowaliśmy życiem dla chłopów, u których wdzięczność jest płocha jako te pchły, co to skaczą z jednego groźnego psa na drugiego.

- Miłowit próbował sprawę polubownie rozwiązać - przypomniała Ałtyn, dłonie w szmatkę z rękawa dobytą obtarła i list wzięła, obejrzała pieczęć i pismo pod światło podniosła, obadując, czy się tym sposobem litery jakoweś bez otwierania nie objawią. Pergamin jednak był zbyt gruby, lubo pismo zbyt drobne. - A mości Wilczyński niech sobie w brodę nie pluje. Rzeczy, które stały się już i nie odstaną się żałować nie warto. Czynów, co z porywów szlachetnego serca wypłynęły żałować nie należy nigdy. Nigdy też nie wiesz, czy dobro dobrem nie wróci. Ja w to wierzę głęboko. Sprawiedliwym trzeba być, panie Wilczyński, od nieszczęścia maluczkich oczu nie odwracać. Po toś się boskim osądem urodził silny, by zobaczywszy, ręce mocarne w ruch puścić.

List na podołku złożyła, zapatrzyła się w ognisko, a zdało się Wilczyńskiemu, że na płomienie i żar spogląda jak matka na dokazujące pacholę, z czujną uwagą, ale i miłowaniem nieprzebranym. Zaraz jednak wrażenie znikło, bo Tyncia z pewnym wahaniem małą rączkę położyła na prawicy szlachcica w pocieszającym geście.

- Świat pełen jest kłamców, mości Wilczyński, a gęba każdego pełna łgarstw. Tak się składa, że miałam ci ja rozmowę z Ludmiłą o Szwedach. I ochmistrzyni zarzekała się, że fortuną swą ona i starosta przy Rzplitej, nie przy Szwedach widzą. Tedy skłamali, ona mnie lub starosta w tymże piśmie. Masz waści rację, że cuchnący ów list. Schowaj go głęboko i nie pokazuj byle komu, bo i nas na szafot równie łacno przywieść może jak i pomocnym być w naszej sprawie. Jeśli uznasz, że wiedzieć nam trzeba, co w piśmie stoi… są sposoby, by pieczęć zdjąć i przykleić na nowo. Jeno zręcznego człeka trzeba, co zgrabnie rozgrzanym drutem operować potrafi. Dowiemy się jednakże tylko tego, co napisano… a jaka prawda? Ja rozsądzić potrafię, gdy kto mówi, zali łże, lecz papier, mości Wilczyński, papier wszystko przyjmie bez rumieńca wstydu.

Westchnęła Tyncia cichutko i list oddała, dłonie zaplotła wdzięcznie.
- Są ziomkowie moi w Lublinie. Nie widziałam ich nigdy, lecz mało nas w Rzplitej i wiemy, kto gdzie sadybę ma swoją. Pod Lublinem niejaki Yigit sady ma czereśniowe. W samym mieście Ayaz z małżonką i synami dwoma warsztat prowadzi powroźniczy. Jest i Kerem, co kupcem jest bławatnym… ich rozpytać możem, a i gościny nam nie odmówią. Lecz w pamięci miej, że im kto większej pomocy udziela, tym większej wdzięczności prawo ma wyglądać. Jeśli ziomkowie moi w potrzebie, ja pomogę. Ja Karaimka i mnie mus. Tobie nie.

Wilczyński przyglądał się karaimskiej wdowie, która jakoś dziwnie zapatrzyła się w ogień. Coś się za tym spojrzeniem kryło, ale Jakub nie miał pojęcia co to było. Już miał zadać pytanie, gdy Ałtyn zbiła go z pantałyku. Po tym co mu powiedziała zależał mu nieco gniew, który mu krew zagrzał. Ale mowa Ałtyn nieco Jakubowe sumienie ruszyła. Tylko czy w jego przypadku na pewno był to poryw szlachetnego serca. Wilczyński szlachetności swego serca nie był pewien. Mateczka wojna sprawiła, że serce miał zatwardziałe. Krzywda chłopów go nie poruszyła. Gdyby nie kompani może nie ruszyłby na pomoc chłopom. Dworski poeta rzekłby że serce żołnierza jako ogród nie pielony, zarośnięty chwastami i chaszczami. Bo jak człowiek prawy i szlachetny z niczym nie zwichniętym sumieniem mógłby się śmiać i żartować z Żydkiem gdy dopiero co szwedzkich grasantów ukatrupił.


Janeczka odkąd wysłuchała kazania kozaka przycupnęła pod drzewem, ramiona splotła na piersi i zdawała się na cały świat obrażona. Oczy raz po raz wilgotniały ale usilnie starała się nie rozpłakać. Po strawę się też nie zgłosiła mimo iż burczało jej w brzuchu a aromaty z Ałtynowego kociołka zalewały jej usta nadmiarem śliny.

- Miłowit postąpił słusznie - odezwała się naraz Domaszewiczówna jakby broniła skazanego na stryczek. - Ty byś wolał mości Wilczyński ze szwedzkim tałatajstwem pertraktować i patrzeć spokojnie jak gwałtem polską wieś biorą? Ja w ogóle podważam zasadność tej misji jeśli ona zakłada by się ze Szwedami bratać, a oko przymykać na wszelkie niegodziwości jakie będą naszym rodakom wymierzane. Ja nie wiem czy jakikolwiek skarb jest wart zdrady.


- Nie turbuj się panienko - rzekł Wilczyński do Janiny - Niemiły mi Szwed wielce. Ale nasza siła bojowa mała, by świat zbawić i każdego pokrzywdzonego obronić. Tak można jeno męczennikiem zostać. Proponowałem Miłowitowi, że pachołków zabierzemy, opłacimy i pójdziemy z większą siłą. Wtedy można by z się potykać i bronić ludzi. Ale mi rzekł że to misja delikatna i w oczy mamy się nie rzucać. A Szwedów atakując właśnie zwróciliśmy na siebie uwagę. Starosta mówił, że oczekuje że będziemy jak lis chytrzy. Szwedów nienawidzę i dałem temu wyraz zabijając.


- I rację miał pan Cadejko, rozumnie odradzał - wtrąciła Tyncia zdecydowanie. - Więcej hajduków i sług, więcej oczu, co zobaczyć mogą, co nie powinny. A wierność za złoto kupiona niewiele w tym przypadku warta… Janeczko, zjedz ty coś. Likieru nie chcesz może?
- A likieru chętnie - odparła Janeczka przysiadając się do Karaimki i pociągnęła ochoczo z bukłaczka.
- Smutki mi zapić trzeba.