Ivar

Polacy w wojskach Dymitra Samozwańca widząc po raz pierwszy en masse Moskwę byli zdumieni jej wielkością porównując ja do Paryża.
I mieli rację gdzie tam było do niej stolicy Rzeczpospolitej Krakowowi.

Była jednak "drobna" różnica. Kraków przynajmniej w swoim centrum był murowany Moskwa poza Kremlem w stu procentach drewniana. Dlatego mogło dojść podczas walk do prawie całkowitego jej spalenia co zainicjowali Polacy.
Był to akt barbarzyństwa (co z nową pasja od kilkunastu lat przypominają nam Rosjanie) usankcjonowana jednak w pewnym stopniu dramatyczną sytuacja naszych wojsk.

Jednak jest tu małe drobne następne "ale".
To carowie zabronili wznoszenia budowli murowanych, zresztą jak i wielu innych rzeczy pachnących im "niemczyzną" np czytania zachodnich (w tym i polsko litewskich autorów).

To tylko taka drobna uwaga na marginesie.

 

Ivar

Mit o niezwyciężoności husarii został tak naprawdę obalony dopiero podczas potopu szwedzkiego.

Jednym z jego składników (mitu nie potopu) była legenda o koniach tej formacji o których krążyła legenda że są wręcz nieśmiertelne.

I właściwie z punktu widzenia przeciwnika rzecz tak właśnie wyglądać mogła.
W ostatnim etapie szarży, gdy chorągiew idąca ławą bok w koński bok została rażona salwą to konie siłą rozpędu dochodziły i tak do szeregów nieprzyjacielskich.
Inna rzecz że była to osobna specjalnie chowana w polskich stadnina rasa (koń taki wart był czasem i dwie wsie a minimum dwuroczny żołd husarza) zwierząt specjalnie do walki szkolonych. W walce równie grozne jak ich jezdzcy przeciwnikom mogły się wydawać istotami nieziemskimi, czasem wręcz z piekła rodem.

 

Ivar

3 kwietnia 1656 roku wojska polskie zaatakowały Sandomierz obsadzony przez szwedzką załogę. Oblężeni wobec przewagi Polaków wycofali się cichcem pozostawiając jednak w zamku 300 cetnarów prochu (prawie 20 ton). Wybuch zabił około 500 żołnierzy polskich, ale...

I tu oddać należy głos panu Janowi Chryzostomowi Paskowi : i tam Pan Bóg obronił, kogo miał obronić; wyrzuciły prochy pana Bobolę, szlachcica tamecznego i z koniem na drugą stronę Wisły, a przecie zdrowy ostał.

W sesji nazwalibyśmy to nadużyciem praw MG, kolesiostwem, kumoterstwem itd itp :



Jan Chryzostom Pasek

 

Ivar

Wiśniowieccy herbu Korybut


Dymitr

https://pl.wikipedia.org/wiki/Dymitr...iowiecki_Bajda


Michał

https://pl.wikipedia.org/wiki/Micha%...%28zm._1616%29



Jeremi

https://pl.wikipedia.org/wiki/Jeremi_Wi%C5%9Bniowiecki

To biografie trzech kolejnych mężów z rodu Wiśniowieckich, droga jaką nierzadko kroczyły ówczesne rody magnackie. To dać może wyobrażenie jak wielkie możliwości kryły się dla ludzi rzutkich, odważnych i z fantazja na Kresach Rzeczypospolitej.
Nie tylko dla szlachciców niemających perspektyw w Wielkiej, czy Małej Polsce, lub Mazowszu, ale również dla ludzi stanów niższych mieszczan czy chłopów (ziemia za darmo, wolnizna czyli zwolnienie z płacenia świadczeń na okres od dziesięciu do dwudziestu lat itp)


Jednak akurat na przykładzie Wiśniowieckich można zobaczyć jakie perspektywy się na ziemiach ruskich otwierały. I jak zmieniał się też obraz tychże ziem gdy powoli tamtejsza magnateria zaczeła się utożsamiać z magnaterią Korony.

Ot wezmy chociażby wyznanie.

Jeremi Wiśniowiecki przyjał katolicyzm dopiero w roku 1631 pomimo tego iż jego ojciec wymógł na nim obietnicę że nigdy tego nie uczyni. To było zjawisko masowe w tamtym okresie. Uczynili to min Ostrogscy, Sapiehowie, Tyszkiewiczowie (po części). Siedemnaście z trzydziestu trzech wielkich rodów na Ukrainie dokonało konwersji na katolicyzm na początku XVII wieku, jedyną wybitną znaną mi postacią która poszła w kierunku przeciwnym (z unity stał się prawosławnym) był wojewoda kijowski znany min z kart "Ogniem i mieczem" Adam Kisiel.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Adam_Kisiel

By dopełnić historię kariery Wiśniowieckich należy ją uzupełnić o jeszcze jedno nazwisko.

Michał Korybut

https://pl.wikipedia.org/wiki/Micha%...C5%9Bniowiecki

Lecz akurat ten człowiek którego wyniesiono na szczyt okazał się absolutnie niegodny żadnego ze swych przodków.

Niestety.

 

Ivar

To, że ludzie sami na siebie sprowadzaja kłopoty to rzecz ogólnie wiadoma. Ale jednak rzadko kiedy przybiera to formę tak ekstremalną jak u tej oto osoby :

Mikołaj Krzysztof Radziwiłł książę herbu Trąby, zwany Czarnym (ur. 4 lutego 1515 w Nieświeżu, zm. 28 lub 29 maja 1565 w Łukiszkach) – marszałek wielki litewski, kanclerz wielki litewski, wojewoda wileński.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Miko%C...%82_Czarny.JPG

Otóż cierpiąc na podagrę za poradą lekarza Żyda kazał wysmarować się rtęcią. W lecznicze właściwości "żywego srebra" wierzono wówczas dość powszechnie.

A takie były skutki tej kuracji według relacji Giovanniego Francesco Commendone nuncjusza i legata papieskiego :

"Wkrótce po tym namaszczeniu wzmogły się bóle, dręczyły go przez całe trzy dni bez przerwy tak dalece, iż naprzód popękały mu oczy, uszy i gęba, następnie rozparło mu boki, a na koniec głowa rozszczepiła się na dwie części tak, iż opuszczony od Boga, w okropnym wyciem wyzionął ducha."

No i co tu jeszcze można dodać ?

 

Ivar

Utarła się opinia o ciemnej zaściankowej szlachcie.

Tylko że wśród owych mas szaraczkowej szlachty pod koniec XVI wieku jedynie dwóch na stu nie znało któregoś z trzech języków : łaciny, francuskiego bądz niemieckiego i wszyscy byli piśmienni.

To absolutny ewenement wsród europejskich nobilites, gdzie wyznawano zasadę że "szlachcic powinien umieć się jedynie podpisać", a władcy bardzo często potrafili dobrze porozumieć się tylko w rodzimym języku (królowie Polski władali zazwyczaj kilkoma).

 

Ivar

Jednym z ciekawszych epizodów bitwy kłuszyńskiej jest moment gdy złamane pułki szwedzkiej jazdy i piechoty odpływają z pola z bitwy, wojska rosyjskie są praktycznie pobite (choć jeszcze i tak liczniejsze jeszcze od wojsk polskich i można użyć), natomiast najemnicy zachodni wycofują się do zagajnika za polem bitwy.
Są to głównie Niemcy, Anglicy, Francuzi, ich liczba jest równa siłom wojsk polskich, a chorągwie husarskie są już czasem po 8-10 krotnych szarżach wyczerpane.
Jednak bardzo łatwo i po krótkich pertrakracjach siły te poddają się a spora ich część przechodzi na stronę Rzeczypospolitej.
Tu zapewne ( a przynajmniej zaważyły wg mnie dwie dwie sprawy) : działałność tajnych emisariuszy hetmańskich przed bitwą rozprowadzających jego listy i druga być może ważniejsza.
Najemnicy zachodni warowali sobie często prawo po ostatnich częstych a licznych klęskach w polu że walczyć z wojskimi polskimi owszem mogą ale nie przeciwko husarii. A że gros sił %Rzeczypospolitej to husaria dawało im to doskonały pretekst do honorowego wyjścia z tej niezbyt delikatnie mówiąc udanej imprezy.