Adr

Na pierwszy ogień - Karta


Kwartalnik „Karta” — pismo wydawane od 27 lat — narodziło się w stanie wojennym (4 stycznia 1982) i było tworzone w „drugim obiegu” do końca roku 1989. Od roku 1990 wychodzi legalnie jako kwartalnik historyczny poświęcony historii Polski i Europy Środkowo-Wschodniej w XX wieku (dotychczas ukazało się 60 numerów) — pismo o tożsamości...

Poprzez skomponowane teksty źródłowe — dzienniki, wspomnienia, relacje, listy, dokumenty — historię opowiadają niemal wyłącznie jej świadkowie; dzięki temu przeszłość staje się bliższa, niemal dotykalna, jest bardziej zrozumiała.

Każdy numer to: 160 stron wielogłosowej, często wielonarodowej opowieści o wydarzeniach XX stulecia, kilka bloków tematycznych dotyczących ciągle odkrywanej historii (często tej bardzo bolesnej), a także około 100 zdjęć, często pokazanych w postaci wyrazistych „albumów z epoki”.
„Karta” ukazała się również w języku niemieckim (3 numery — wybory tekstów) i rosyjskim, a dwa bardzo rozbudowane bloki tematyczne w kilku językach: Koniec Jałty — w angielskim i hiszpańskim, Dni Solidarności — w angielskim, niemieckim, ukraińskim i hiszpańskim. Niekiedy bloki tematyczne rozsrastają sie także do obszernych samodzielnych książek, jak ostatnio opublikowana Zaolzie. Polsko-czeski spor o Śląsk Cieszyński 1918–2008.
Tematy podejmowane przez „Kartę” stają się często inspiracją publikacji ksiązkowych i albumowych oraz wystaw Ośrodka KARTA, także innych działań w Domu Spotkań z Historią (Warszawa, ul. Karowa 20)

Najnowszy numer 60


Opis publikacji:

Ukraina sowiecka 1932–33: Wielki Głód
Przenikliwe studium skutków stalinowskiej polityki wobec Ukrainy — codzienność głodu opisywana oczami nastoletniego świadka wydarzeń. Tekst publikowany po raz pierwszy w języku polskim.

Zdawało mi się, że tracę zmysły: wszystkie moje myśli krążyły tylko wokół jedzenia — gdziekolwiek bym był i cokolwiek robił. W moich fantazjach widziałem różne potrawy, ale najbardziej marzyłem o chlebie: świeżym, miękkim i ciepłym, dopiero co wyjętym z gorącego pieca. […] Choćby jeden taki kawałeczek dla mnie! (Semen Stariw)

Album: ostatnie Orlęta — fotografie ze Szkoły Podchorążych w Dęblinie 1938–39
Przedwojenna kolekcja zdjęć absolwenta szkoły lotniczej w Dęblinie, Tadeusza Hojdena, który nominację oficerską otrzymał w przyspieszonym trybie we wrześniu 1939

Koniec II RP — inne spojrzenie na wrzesień 1939
Trzy montaże świadectw i dokumentów opisujące kulisy wojennej dyplomacji, polskie starania o zachowanie ciągłości władzy i ostateczną klęskę kampanii wrześniowej wraz z jej symbolicznym apogeum — kapitulacją Warszawy

Premier Chamberlain oświadcza, iż rząd brytyjski również uważa, że z materialnego punktu widzenia nie można nic uczynić dla ocalenia Polski. […] Z punktu widzenia lotnictwa, ponieważ Niemcy pozostawiły nas w spokoju, należy zachować takie samo stanowisko. […] Sojusznicy nie mogą nic uczynić, by przeszkodzić inwazji Polski. (z protokołu Międzysojuszniczej Najwyższej Rady Wojennej, Abbeville, 12 września)

Ucieczka przed gościną — historia polskiego żołnierza internowanego w Rumunii
Wspomnienia Stanisława Barszcza, który po ataku ZSRR ewakuował się wraz z wojskiem do Rumunii, a następnie przebywał w obozie internowania, skąd uciekł na Zachód

Więzień wypuszczony na wolność po odsiedzeniu paru lat nie byłby tak szczęśliwy jak ja, kiedy stanąłem na pokładzie greckiego statku „Patris Malta”. (Bałczik, Rumunia, 16 grudnia 1939)

Moc Zbroszy Dużej — walka mieszkańców mazowieckiej wsi o wybudowanie kościoła (1969–74)
Cztery lata starań mieszkańców i księdza Czesława Sadłowskiego o zgodę na odprawianie mszy i wybudowanie kościoła wbrew coraz ostrzejszemu sprzeciwowi władz PRL i milicji.

Gdzie jest u nas ta wolność i równość, skoro za uczestniczenie w nabożeństwach wzywa się wiernych obywateli do Komendy Powiatowej MO w Grójcu? […] Dajcie nam wolność wyznawania naszej wiary! Przyjmujcie nasze delegacje po ludzku! Nie okłamujcie nas! (mieszkańcy Zbroszy w liście do Edwarda Gierka, 31 maja 1971)

Ponadto w numerze:
Kolekcje: Berlin weimarski — niemiecka stolica 1918–23 fotografiach W. Romera
Sprawy: Każdy z 12 milionów — podsumowanie badań nad liczbą represjonowanych w czasie II wojny
Jak się rodzi ludobójstwo — wnioski z konferencji zorganizowanej w Domu Spotkań z Historią 10–11 września 2009

Miejsca pamięci drugiej wojny światowej
Do „Karty” 60 dołączona jest płyta CD prezentująca polskie i niemieckie miejsca pamięci o II wojnie światowej. Wydana przez Polsko-Niemiecką Współpracę Młodzieży wraz z książką Polska–Niemcy. Wojna i pamięć (pod redakcją Jerzego Kochanowskiego i Beate Kosmali), jest owocem czteroletniej pracy kilkudziesięciu polskich i niemieckich historyków, redaktorów i tłumaczy.


PS. Zawartość archiwalnych numerów można zobaczyć tutaj

Pozdrawiam Adr