Jan Hus i wojny husyckie

[Adr]

Na początek

Husytyzm – ruch religijny i polityczny zapoczątkowany działalnością kaznodziejską praskiego teologa Jana Husa.

Husytyzm początkowo miał znaczenie jedynie religijne i był próbą zwrócenia uwagi na potrzebę reformy Kościoła. Po 1415 roku przybrał formę czeskiego ruchu narodowego i stał się powodem wojen husyckich, wymierzonych przeciwko władzy dynastii Luksemburgów.

W latach 1417-1434 husytyzm podzielił się na wiele frakcji, z których główną rolę odgrywały konkurujące ze sobą nawzajem skrzydło radykalne z ośrodkiem w Taborze i skrzydło umiarkowane z ośrodkiem w Pradze.

Ruch husycki obejmował swoim zasięgiem głównie Czechy. Husytyzmem próbowano jednak zainteresować resztę Krajów Korony Świętego Wacława i Europy. Czescy aktywiści podejmowali akcje zaszczepienia swoich haseł w Niemczech i w Królestwie Polskim. Teolodzy husyccy brali udział w soborach powszechnych w Konstancji i w Bazylei. Żywo interesowało się tą doktryną rycerstwo małopolskie i wielkopolskie.

W 1434 roku nauki głoszone przez umiarkowanych husytów uzyskały akceptację ze strony Stolicy Apostolskiej. W wyniku podpisania kompaktów praskich na terenie Królestwa Czech utworzony został Kościół utrakwistyczny, który istniał do 1627 roku.

Współcześnie husytyzm w swojej pierwotnej postaci nie istnieje. Odwołują się do jego tradycji jednak niektóre Kościoły ewangelickie na świecie, zwłaszcza bracia morawscy i Ewangelicki Kościół Czeskobraterski. Akces do spuścizny po ruchu husytów zgłasza również powstały w XX wieku Czechosłowacki Kościół Husycki.

źródło: Wikipedia




Piot Marczak - WOJNY HUSYCKIE



Książka stanowi szczegółowe omówienie wojen religijnych w XV-wiecznych Czechach. Jest to jedna z pierwszych prób wyczerpującego przedstawienia tego tematu w polskich publikacjach. Autor nie ograniczył się tylko do opisu działań militarnych, ale przedstawił również średniowieczną technikę wojenną. Czy wiesz, jakie zastosowanie miały narzędzia rolnicze w husyckiej armii? Jak powstały średniowieczne „wozy bojowe"? Lektura „Wojen husyckich" dostarczy odpowiedzi na to i wiele innych pytań.


Piotr Robert Marczak urodził się 16 kwietnia 1973 r., w Otwocku. Absolwent Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego. Współpracuje z „Przeglądem Historyczno-Wojskowym". Interesuje się średniowieczną techniką wojskową.

Spis treści: Wstęp 5, Wacław IV, Hus i papiestwo 7, Luksemburgowie w Czechach 7, Wielka schizma i działalność Husa 10, Proces 14, Czechy przed powstaniem 17, Od kamiennego muru po wozy bojowe 21, Jazda 22, Piechota 25, Artyleria 35, Wozy bojowe 41, Taktyka husycka 46, Krucjaty antyhusyckie i „spanile jizdy” 55, Walki w Pradze i na prowincji (1419-1420) 55, Pierwsza krucjata (1420-1421) 60, Druga krucjata (1421-1422) 70, Wyprawa Zygmunta Korybutowicza do Czech (1422-1423) 77, Trzecia krucjata (1422 r.) 81, Odejście Żiżki z Taboru. Walki taborytów z kalikstynami (1423-1424) 84, Druga wyprawa Zygmunta Korybutowicza do Czech (1424-1427) 87, Czwarta krucjata (1427) 96, „Spanile jizdy" (1428-1431) 99, Piąta krucjata (1431) 102, Najazdy na Morawy, Słowację, Śląsk, Łużyce i Marchię Brandenburską (1431-1433) 104, Polsko-husycka ugoda w Pabianicach. Wspólna wyprawa Polaków i „sierotek" do Nowej Marchii i na Pomorze (1433) 105, Oblężenie Pilzna. Walki kalikstynów z taborytami. Lipany 1434. 108, Epilog 111, Słownik terminów kościelnych i naukowych 115, Kalendarium 116, Literatura 118.

WOJNY HUSYCKIE NA ŚLĄSKU, ŁUZYCAH I POMORZU

autorzy: Robert Primke, Maciej Szczerepa, Wojciech Szczerepa.

Wydawnictwo Technol, Kraków, 2007.

Jest to pierwsza książka, która w tak szczegółowy sposób prezentuje historię wojen husyckich, prowadzonych na terenach Śląska, Łużyc i Pomorza. Wojen, z jednej strony niezwykle krwawych i okrutnych, z drugiej zaś pełnych zaskakujących zwrotów oraz politycznych knowań i układów, pozostających w cieniu toczonych walk. Bazując na wielu nieznanych dotąd dokumentach archiwalnych, Autorzy w bardzo wnikliwy sposób opisali kolejne etapy husyckich wypraw. Zaprezentowali również samą genezę ruchu husyckiego, postacie jego najważniejszych przywódców oraz ich sukcesy i porażki na bitewnych polach. Wiele uwagi poświęcili również kwestii husyckiej wojskowości: wykorzystywanej przez nich taktyce - niejednokrotnie bardzo nowatorskiej, uzbrojeniu oraz ogólnej strukturze ich armii. “Wojny husyckie na Śląsku, Łużycach i Pomorzu" to pasjonująca lektura dla wszystkich osób, zainteresowanych historią średniowiecza.

SPIS TREŚĆI: CZĘŚĆ I - JAN HUS I HUSYCI 7, JAN HUS 7, RUCH HUSYCKI 13, CZĘŚĆ II - WOJSKOWOŚĆ HUSYCKA 19, ARMIA 19, TAKTYKA 20, UZBROJENIE 21, CZĘŚĆ III - SYTUACJA NA ŚLĄSKU PRZED I PO WYBUCHU POWSTANIA HUSYCKIEGO 26, CZĘŚĆ IV - WYPRAWY HUSYCKIE NA GÓRNE ŁUŻYCE I SLĄSK W LATACH 1423-1427 35, CZĘŚĆ V - WYPRAWA HUSYCKA NA ŚLĄSK W 1428 ROKU 60, CZĘŚĆ VI - KAMPANIE NA GÓRNYCH ŁUŻYCACH I ŚLĄSKU W LATACH 1429-1433 75, CZĘŚĆ VII - WYPRAWA POLSKO-HUSYCKA NA POMORZE W 1433 ROKU 102, CZĘŚĆ VIII - UPADEK RUCHU HUSYCKIEGO NA GÓRNYCH ŁUŻYCACH I ŚLĄSKU 110, CZĘŚĆ IX - SYLWETKI DOWODCÓW HUSYCKICH 118, JAN ZIZKA 118, PROKOP WIELKI „GOŁY" 120, JAN CAPEK Z SAN 122, JAN KOLDA Z ZAMPACHU 123, BOLKO V 124, MIKOLAJ KORNICZ SIESTRZENIEC 127, DOBKO (DOBEK) PUCHALA 130, CZĘŚĆ X - HUSYCI W RUCHU RYCERSKIM 132, HUSYCKA ROTA PIESZA MAŁEGO TABORU 132, PROJEKT BOŻY BOJOWNICY 136, BIBLIOGRAFIA 141, REKLAMA 145, SPIS TREŚCI 152

Ciekawa jest również Bibliografia

1. Antoniewicz Marceli, Mikołaj Kornicz Siestrzeniec sławny burgrabia będziński, Śląski Instytut Naukowy, Katowice 1987.
2. Biskup Marian, Górski Karol, Kazimierz Jagiellończyk, PWN, Warszawa 1987.
3. Bulli K., Jan Wiklef. Pierwszy Reformator Angielski i Prekursor Wielkiej Reformacji.[w:] Rocznik Teologiczny: Warszawa, Zeszyty 2 /1970 i 1/1973.
4. Bylina S. Na skraju lewicy husyckiej, Instytut Historii PAN, Warszawa 2005.
5. Bylina S., Wizje społeczne w herezjach średniowiecznych, PAN 1974.
6. Bylina S., Hussitica, Instytut Historii PAN, Warszawa 2007.
7. Chędowski K., Zygmunt Korybut : szkic historyczny (1420-1428), Warszawa 1864.
8. Dziechciarz O., Heretycy regionu Olkuskiego, Oficyna Wydawnicza „Orle Gniazdo”, Olkusz 1998.
9. Dzieje Śląska, ( pod red. E. Maleczyńskiej I K. Maleczyńskiego), Państwowe Wydawnictwo Popularno-Naukowe, Warszawa 1955.
10. Dziewulski Władysław, Społeczeństwo śląskie a Husyci, [w:] Odrodzenie i Reformacja V, Warszawa 1960.
11. Heck Roman, Tabor a kandydatura Jagielońska w Czechach (1438-1444), Zakład narodowy im. Ossolińskich-Wydawnictwo, Wrocław 1964.
12. Iwańczak Wojciech, Ludzie miecza ludzie modlitwy i ludzie pracy, Trójpodział społeczeństwa w średniowiecznej myśli czeskiej, Kielce 1989.
13. Kolbuszowski S., Herezja kanonika Jędrzeja Gałki, Zakład Narodowy im. Ossolińskich-Wydawnictwo, Warszawa 1964.
14. Korbel Daniel., Jan Wiklef, [w:] Jednota Pismo religijno-społeczne, nr 9-10 i 11-12, Warszawa 2006.
15. Kras P., Husyci w piętnastowiecznej Polsce, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1998.
16. Lambert M, Średniowieczne Herezje, Wydawnictwo Marabut, Gdańsk-Warszawa 2002.
17. Macek J., Husyci na Pomorzu I w Wielkopolsce, Książka I Wiedza, warszawa 1955.
18. Maleczyńska E., Ruch husycki w Czechach i Polsce, KiW, Warszawa 1959.
19. Michałek A., Wyprawy Krzyżowe – Husyci, Dom wydawniczy Bellona, Warszawa 2004.
20. Mikulka J., Polacy w Czechach i ich rola w rozwoju husytyzmu, [w:] Odrodzenie i Reformacja XI, Warszawa 1966.
21. Moskal Krzysztof, „Aby lud był jeden ”Eklezjologia Jana Husa w traktacie De ecclesia, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2003.
22. Nikodem Jarosław, Polska i Litwa wobec husyckich Czech w latach 1420-1433, Instytut Historii UAM, Poznań 2004.
23. Paner A., Jan Hus, Wydawnictwo WAM, Kraków 2002.
24. Paner A., Luksemburgowie w Czechach, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2004.
25. Paner Anna, Jan Żiżka z Trocnova, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2002.
26. Polskie echa Husytyzmu. Materiały z konferencji naukowej Kłodzko, 27-28 września 1996, pod redakcją Stanisława Byliny i Ryszarda Gładkiewicza. Wydawnictwo Instytutu Historii PAN, Warszawa 1999.
27. Popiołek Kazimierz, Tragedia ślaska w czasie rewolucji husyckiej 1419-1435, PZWS, Warszawa 1947.
28. Prochaska Antoni, Czasy husyckie, Uniwersitas, Kraków 1998.
29. Prochaska Antoni, Polska a Czechy w czsach husyckich aż do odwołania Korybuta z Czech, Rozprawy akademii Umiejętności, Kraków 1877.
30. Prochaska Antoni, Konfederacya Spytka z Melsztyna, We Lwowie 1887.
31. Rewzin G., Jan Żiżka, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1954.
32. Ruch husycki w Polsce. Wybór tekstów, Oprac. R.Heck i E.Maleczyńska, Wrocław 1953.
33. Ryś G., Jan Hus wobec kryzysu Kościoła doby wielkiej schizmy, Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej, Kraków 2000.
34. Samsonowicz H., Złota jesień Polskiego średniowiecza, Wiedza Powszechna, Warszawa 1971.
35. Sokołowski Augustyn, Ostatni obrońcy husytyzmu w Polsce, Przegląd Polski, Kraków 1870.
36. Wojny Husyckie na Śląsku, Łużycach i Pomorzu, praca zbiorowa, Wydawnictwo Techno, Kraków 2007.
37. Z dziejów postępowej ideologii na Śląsku w XIV-XVI, pod red. E.Maleczyńskiej, Ksiązka i Wiedza 1956.
38. Zajączkowski Stanisław, Ruch husycki w Czechach, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1952.
39. Zega W., Filozofia Boga w Quaestiones Sententiarum Mikołaja Bicepsa: krytyka prądów nominalistycznych na Uniwersytecie Praskim w latach osiemdziesiątych XIV wieku, PAN Warszawa 2002.

[Arango]

Wiek XV nie jest moją domeną, dlatego raczej krótko i bardziej o jednej z pozycji niż samych husytach.

Chodzi mi o pozycję wymienioną w bibliografii, a mianowicie o "Czasach husyckich" Antoniego Prochaski.
Historyk ten bardzo zasłużony zresztą ( Prochaska Antoni - WIEM, darmowa encyklopedia ) napisał dzieło niewątpliwie wybitne, ale...
Pomimo wszelakich zalet, jakie ta pozycja posiada, szerokiej perspektywy w jakiej ukazuje genezę ruchu husyckiego, ta nie należy jednak do najłatwiejszych. I nie chodzi mi o nagromadzenie, faktów, czy dat.
Po prostu styl jest nieco "ciężki" dla odbiorcy, dlatego to książka (moim zdaniem oczywiście) dla osób mocno zainteresowanych tym okresem.

Nie polecam jako pierwszej lektury o husytach.

[Adr]

Ostatnio trafiłem na stronach Ultra Montes na ciekawe artykuły na temat husytyzmu zaczerpnięte z książki HISTORIA POWSZECHNA F. J. HOLZWARTHA.

Ruch husycki – Jan Hus i Hieronim z Pragi – Sobory Konstancja�ski i Bazylejski – Cesarz Zygmunt

Jan Hus. – Czechy na schyłku wieku XIV. Konrad Waldhauser; Milicz z Kromieryża; Maciej z Janowa; Tomasz ze Szczytnego; żywot Husa; ustąpienie Niemców z uniwersytetu praskiego; zawichrzenia religijne w Pradze; doktryny religijne Husa

Sobór w Konstancji. – Postawa soboru wobec papieża Jana XXIII; "narody" na soborze; depozycja Jana XXIII; abdykacja Grzegorza XII; detronizacja Benedykta XIII

Hus i Hieronim z Pragi przed Soborem Konstancjańskim. Elekcja papieża Marcina V. – Proces wytoczony Husowi; Jakub ze Strzybra; utrakwiści; potępienie i śmierć Jana Husa; wyrok soboru na Hieronima z Pragi; sprawa reformy kościelnej; papież Marcin V (Otto Colonna)

Wojny husyckie. – Mikołaj z Husińca i Jan Żyżka; stronnictwa czeskie; tabory husyckie; dwie pierwsze krucjaty przeciwko husytom; Zygmunt Korybut; śmierć Żyżki; trzecia i czwarta krucjata do Czech

Sobór Bazylejski. – Sobór w Pawii i Sienie; papież Eugeniusz IV; otwarcie soboru w Bazylei; antypapieska postawa soboru; poselstwo husyckie w Bazylei; Kompaktaty praskie; taboryci i sieroty; cesarz Zygmunt w Pradze; zgon Zygmunta





Aeneas Sylvius (papież Pius II 1458 – 1464) w swojej Historia Bohemica tak opisuje tabory husyckie:

"Na wojnie i w polu znajdowali się husyci razem z żonami i dziećmi, mając ze sobą mnóstwo wozów. Kiedy szli na bitwę, ustawiali wozy dwoma rzędami, w środku umieszczano piechotę, jazdę zaś stawiano zewnątrz, w pobliżu wozów. Gdy zaś stawali na polu do rozpoczęcia bitwy z nieprzyjacielem, wtedy woźnice, którzy te wozy wiedli, na dany znak przez hetmana, zręcznym najazdem otaczali część wskazaną nieprzyjacielskich hufców i tymi wozami ściskali je jak płotem. Takim sposobem nieprzyjaciel napadnięty i zamknięty wozami, pozbawiony obrony i pomocy od swoich, musiał ginąć albo pod orężem piechoty lub też pod ciosami mężczyzn i kobiet, znajdujących się na wozach. Jazda biła się na przedzie wozów, lecz gdy nieprzyjaciel silnie na nią nacierał, wtedy cofając się, uciekała do swoich między wozy i broniła się tam, jakby w ufortyfikowanym mieście. Tak wygrywano wiele bitew i odnoszono świetne zwycięstwa".

Źródło: Ultra Montes