Yer ri Neerhutln

[Solfelin]

[center:0f2ab5718e]Yer ri Neerhutln
(Język Neerhutln)[/center:0f2ab5718e]

Teurs: (formy gramatyczne, końcówki, przedrostki, zasady słowotwórstwa)
Akurs: Ak - w założeniu pierwsze, np. Akneer - pierwsze jezioro, pierwszorzędne jezioro.
Lakurs: Lak - środek, chodzi tu o środkowe formy. Np. „ur” - opisywać, określać.
Oukurs: n - sprawia, że rzeczownik występuje w liczbie mnogiej, s - wskazuje na zbiór, np. Neers - zbiór jezior (w jednym miejscu), Neern - jeziora (ogólnie, różnie rozmieszczone, odległość).

Akakurs: tzw. rodzajniki czy przedimki. W języku Neerhutln, również oznaczają przypadek.
Xeres: (wypis form rodzajników określonych):
Ri - liczba mnoga, oznacza: przynależność, „kogo czego”
Ru - l. mn., oznacza drogę i kierunek, „do kogo czego”
Re - l. mn. skąd, „od kogo czego”
Rodzajniki ra Yeru są odmienne od zwyczajnych w naszym języku. W Neerhutln każda rzecz bierze początek od czegoś innego, język ma na przykład podstawę w terenie i osobach, które go rozpowszechniły; tak samo jest z innymi nazwami - od razu zawierają ich etymologię. „Skąd”, „kogo czego”, „do kogo czego”.
Są wyłącznie rodzajniki określone. Nieokreślone wyraża się poprzez brak rodzajnika.
Xeres ro Yoe (Rodzajniki z liczby pojedynczej, z „jednego”):
Ra - liczba pojedyncza, stosowana do przynależności, „kogo czego”
Ry - l. p., wyraża w odniesieniu do drogi i kierunku, „do kogo czego”
Ro - l. p., skąd, „od kogo czego”

W Yer ri Neerhutln brak jest rodzajów: męskiego i żeńskiego. Wszystkie rzeczowniki są rodzaju nijakiego.

Neer - jezioro,
Hutl - teren, ale także przyimek „pomiędzy”
n - końcówka oznaczająca liczbę mnogą

Nazwy własne pisze się z dużej litery oraz początki wyrazów.
Wyrazami nazywa się cały człon, jak np. „Yer ri Neerhutln” to wyraz, tak samo „Yoe akurtu hut.” („Ja ustanawiam prawo.”) Wyraz może stać bez kropki, jako tytuł, nagłówek lub nazwa własna przypisywana do danej rzeczy istniejącej w rzeczywistości - jest ona po prostu wygrawerowana na powierzchni przedmiotu, czy też osoby.

Wymowa:
U - jak polskie „e”
T - zbliżone do polskiego „d”
M - jak „h”
Ee - jak „eee”
Eo - jak „ołe”
Ou - jak „łu”
H - jak „m” lub „n”
N - jak „n”
R - jak „r”
E - jak „u”
X - jak „t”
A - jak „a”
S - jak „c”
O - jak „o”, tyle, że krótsze
Y - jak „j”
L - jak „l”
W - jak „f”
I - jak „i”
P - jak „j”
C - jak „ks” („x”)
G - jak „gu”
K - jak „k”
Z - jak „s”
V - jak „y”
B - jak „by”
D - jak „wu” lub „ku”
Brak natomiast litery „J”, „F” oraz Q.

Pisownia:
U - odwrócone do góry nogami, wygląda jak podkowa.
R - małe „r” ma skrócony o połowę „ryjek”, a zakończenie po lewej u góry wydłużone o połowę.
A - to tylko dwie kreski, bez mostka pomiędzy nimi.
N - pierwsza kreska normalnie pisana, później jedynie ćwiartka przekątnej i wyrównanie/skręcenie w górę, na poziom poprzedniej kreski (można zakończyć podstawą filaru, krótką kreską poziomą).
E - bez środkowej kreski.
V - to dwie kreski pionowe równoległe do siebie połączone na dole krótkim mostkiem.
Y - pisze się to jak zwykłe „I”.
I - to pionowa kreska, z trzema kropkami - wpierw robi się kropkę, później kreskę do połowy litery zapisując następną, a na końcu dokańczając kreskę ostatnią kropkę na górze.
P - pół-koła z obu stron.
C - w środku litery, w pionowym położeniu należy narysować kreskę.
W - jak „W” do pierwszej kreski po lewej, przy drugiej w połowie należy zrobić „hak” w prawą stronę (jak pisany koniuszek przy „f”, albo przy tym komputerowym „f”, gdzie jest tylko hak bez „spętanej liny”).
Ee - jak dwie złączone wstążki.
Eo - jak jedna wstążka, lecz pod nią, złączone z nią jest kółko.
Ou - jak wstążka, ale podparta filarami z podkładką (podłogą), jak wstążka zmieszana z zwykłym, ale kwadratowo kształtnym „U” (z podnóżkami typowymi dla łacińskich liter).
K - pionowa kreska jak w „k”, ale jedynie prostopadła, wychodząca od środka kreska w prawo (bez linii po bokach u dołu i góry).
Z - jak słup telegraficzny, tzn. kreska pionowa, dwie kreski poziomowe bardzo blisko siebie u góry.
B - duża litera jak zwykłe „D”, tyle, że w drugą stronę. B małe zmienia formę, ma brzuszek po środku, nie zaś u dołu.
D - duża litera tak samo, mała analogicznie do małej litery b - w lewą stronę, brzuszek po środku.
M - jak „V”, ale ramiona bardziej rozwarte.
H - bez kreski w środku, za to połączone u góry i dołu kreskami (jak prostokąt).
O - rysuje się go jak równoramienny krzyż, z kropkami: na dole i górze, na lewej i prawej stronie oraz z kółkiem w środku.
L - dodaje się kreskę w środku.

Yer ri Neerhutln jest pozbawiony fleksji, tzn. jest bez odmiany czasowników i dodawanie końcówek, posiada same tematy. Zatem, by coś wyrazić, należy określić osobę (użyć zaimka).

Przykładowe czasowniki:
Ur - opisywać; określać,
Hut - ustanawiać,
Lut - rzucać.

Zaimki osobowe:
Yoe - ja, jedyny
Eru - ty, jako rzeczownik oznacza „odbicie”
Taa - ono, jako przyimek oznacza „poza”
Sun - my, jako rzeczownik mnogość w odległości od siebie, a także „osobowość”, „ego”
Erus, wy, jako rzeczownik zbiór oraz „obraz”
Heen - oności, ono w liczbie mnogiej, jako przymiotnik „odgrodzone”, „odseparowane”, „dalekie”

Przykładowe zdanie:
Yoe ur Eru.

1) Zaimki pisze się z dużej litery.
2) Są tylko zaimki osobowe, powyższe zdanie oznacza tyle co „Ja opisuję Ciebie”, bez błędnego tłumaczenia na polski jako „Ja opisuję Ty”. To dlatego, że w rzeczywistości tłumaczyć to powinno się jako „Ja opisuję [swoje] odbicie” i stąd brak innych zaimków, dookreślających kogoś - tu bierze się osobę jako rzecz, rzeczownik.

Liczebniki są osobną grupą, bez związania z zaimkami i przymiotnikami.
Dzielą się na: przyczynowe, objawione (widzialne), końcowe - zniszczone.

Przedrostek i liczebnik Ak, w założeniu znaczy „pierwszy”, przyczynę czegoś, np. Akneer, prajezioro czy Akhuts, pratereny. Oczywiście, zasady logiki nadal obowiązują, spójrz na różnicę pomiędzy użyciem na końcu „s”, a „n”.

Lak, to w założeniu efekt działania, to, co się widzi. Istnieje także czasownik „Lak” oznaczający „widzieć”, „dostrzegać efekt/objaw” (np. „Yoe lak Heen”, „Eru lak ra ouk). Przy dostrzeganiu efektu/objawu należy dodać rodzajnik (kogo/czego efektu.). Yoe lak Heen oznacza „Widzę ich”, „Yoe lak ri Heen”, widzę ich objaw, efekt (tego czegoś, co właśnie robią, ale omijamy określenie tego w zdaniu).

Ouk, to koniec, ostateczna forma, taka, która powstaje po zniszczeniu danej rzeczy. Zepsutość rzeczy określa się poprzez inne słówko, mianowicie „Yuk”, samo zniszczenie rzeczy (doszczętne) określa się właśnie poprzez „Ouk”. Można o czymś powiedzieć, że zmierza do końca, wyrażane jest to poprzez np. „Sun ru ouk”, „to zmierza do końca” (to, wnętrze, osobowość, dusza - zostanie zniszczona/zmierza do swojego końca).

Przypuszczenia wyraża się poprzez dodanie słowa funkcjonującego jako rodzajnik pomocniczy, „dk”. Oznacza on tyle, co „przypuszczać (coś = czasownik, w pewnej czynności). Np. „Yoe dk lak Heen.” (Myślałem, że ich widziałem / przypuszczam, że ich widziałem.) Używamy go gdy nie mamy pewności co do wyniku swojej czynności.

Zamiast czasów właśnie używa się przedrostków: Ak, Lak, Ouk oraz Dk. Są jeszcze inne, pomagające zaplanować coś lub wyłożyć propozycję. Odpowiada za to rodzajnik pomocniczy „Wuk”. Przykład: „Yoe wuk lut ry Eru.” „Ja zamierzam rzucić w ciebie.” Bardziej określone, może być np. „Eru wuk seg lut ry Yoe.” - „Ty zamierzasz rzucić nożem we mnie.”

Inne słówka, to np. „bd”, odpowiada za możliwość, zdolność, umiejętność. „Heen bd lut.” - Oności potrafią rzucać, także „Heen bd segn lut ru Sun.” - „Oności mogą rzucać nożami w nas.”

Rzeczowniki i czasowniki w zdaniu, podmiot i orzeczenie
Rzeczownik jako tako zawsze stoi przed czasownikiem, ale po osobie oraz rodzajniku pomocniczym. Czasownik często stoi przed zaimkiem. Przykłady:
„Sun bd weer ruw rtyvn.” - „My możemy walczyć z Rtyvnami.”

Uwaga: ruw oznacza też „z kim, z czym”. Tak samo, ri wraz z dodatkiem „w”, riw, oznacza „o kim, o czym”,

Zatem:
Rodzajniki pomocnicze liczba mnoga:
Riw - „O kim, o czym”, Rid - „Kim, czym”
Ruw - „Z kim, z czym”
Rew - „W kimś, w tym”
Rodzajniki pomocnicze liczba pojedyncza:
Raw - „O kim, o czym”, Rad - „Kim, czym”
Ryw - „Z kim, z czym”
Row - „W kimś, w tym”

Rid i Radu używa się rzadko, bardziej popularne jest użycie przestawionego, właściwego szyku - najpierw rzeczownik, potem czasownik. Unika się w ten sposób wstawiania zbyt wielu rodzajników pomocniczych.

Sot, pomocnik (rodzajnik pomocniczy) odpowiadają za wielką chęć zrobienia czegoś. W przeciwieństwie do „wuk”, ta akcja jest determinowana; to nasz czyn, który zamierzamy zaraz wykonać, albo z pewnością wykonamy, albo uparcie będziemy dążyć do jego wykonania.

„Eru sot seg lut ry Yoe”. - „Rzucę w ciebie nożem.”

Czyli „sot” odpowiada za wyrażenie czasu przyszłego.

Za czas przeszły odpowiadają rodzajniki: Oue, Wuk.
Oue oznacza dokonanie czegoś, zaś wuk próbę.
„Eru oue seg lut ry Yoe.” - Ty rzuciłaś/eś we mnie (i pewnie trafił).
„Eru wuk seg lut ry Yoe.” - Ty próbowałaś/eś rzucić we mnie nożem (i albo nie udało ci się trafić, albo nie udało ci się rzucić na wskutek braku uwagi oraz błędu).

Za robienie czegoś przez dłuższy czas odpowiadają następujące rodzajniki pomocnicze:
Teed - czas przeszły,
Weet - czas teraźniejszy,
Seen - czas przyszły.

Przykłady użycia:
”Kwarw teed weer ryw Yoe.” - „Kfarf walczył ze mną.” (Walczył przez dłuższy czas.)
„Reeyous weet lut ryw beon.” - „Reejłusy rzucają we Byołeny.” (Teraz rzucają.)
„Surs seen akurtu hut.” - (Rada) Zers będzie ustanawiała prawo. (W przyszłości będą to robić przez dłuższy czas, przez pewien nieokreślony okres czasu.)

Przysłówki określające częstotliwość działania oraz jego długość (trwałość):
Wurur - długo
Werer - zawsze
Tud - często
Wud - czasami
Ak - z początku
Lak - w międzyczasie
Ouk - w końcu
Ree - rzadko
Set - nigdy
Dt - krótko

Te przysłówki stoją zawsze na początku zdania.