Barbara wahała się, ale w końcu pozwoliła, aby jej podpis pojawił się pod dokumentem.

„To tylko podpis” – przekonywała samą siebie. „Nic wielkiego. Nic znaczącego. Posiadłość należy do Jakuba, pomagam mu tylko. Kolejnym podpisem przekażę ją na jego ręce. Prosta przysługa, nic więcej. Zawsze mogę się wycofać".

Tak, prosta przysługa, dla – w sumie – nieznajomego mężczyzny. Który z jakiegoś powodu uważał, że już się spotkali. I nie chodziło mu o tamto przelotne skrzyżowane spojrzeń w kawiarni. Prawdopodobnie po prostu znał kiedyś kobietę podobną do niej. Mówi się, że na świecie żyje bliźniak każdej osoby. Ktoś , kto wygląda tak samo, a czasem nawet podobnie się zachowuje. Jakub pewnie spotkał kiedyś tą „aler Barbarę”.

Napiła się soku. Nieobecność adwokata przedłużała się, co ją niepokoiło. Jej stan był w pełni uzasadniony – jej rodaka zabrały służby (polskie służby, jak sądziła, które z jakiegoś powodu podszywały się pod tutejsze). Była sama, w obcym mieście. Doświadczała niepokojących wizji, w których brał tez udział jej zaginiony towarzysz. I ginęła w tych wizjach, co wydawało się szczególnie… Dość! Skarciła samą siebie. Nakręcasz się. Wystarczy.
Jesteś twardo stąpającą po ziemi, rozsądną kobieta. Naukowcem. Doktorantką. Wystarczy tych głupot.

Podniosła się od stolika i podeszła do kontuaru.
- Przepraszam – uśmiechnęła się do barmana. – Czy mogę liczyć na pana pomoc? Potrzebuje dotrzeć na uniwersytet, a nie znam miasta. Wskaże mi pan drogę?

“Zawsze wierzyłam w dobroć nieznajomych. “
Tennessee Williams - “Tramwaj zwany Pożądaniem”


Barbara
Pucułowaty właściciel pizzerii w jednej chwili przeistoczył się z krzykliwego szefa kuchni w amanta rodem prosto z Rzymu lub Neapolu. Szybkim gestem dłoni poprawił lekko zmierzwione włosy i z szerokim uśmiechem zaczął wyjaśniać Barbarze, jak dostać się na uniwersytet. Na tym jego pomoc, bynajmniej się nie skończyła.
- Proszę tutaj zaczekać, piękna signora - rzekł niemal śpiewnym głosem, wskazując jednocześnie mały stolik stojący tuż przy kontuarze.

Kilka minut później Barbara siedziała w biało-zielonej taksówce, prowadzonej przez Antonio, kuzyna właściciela “Coltello e forchetta”
Młody Włoch, jak przystało na przedstawiciela jego nacji, okazał się niezwykle gadatliwy i ciekawski. Przez całą drogę raczył Barbarę dykteryjkami o mieście, swojej rodzinie i wojennych perypetiach swojego ojca. Nie omieszkał oczywiście wtrącić w czasie opowieści kilkunastu komplementów dla swojej pasażerki i przy okazji wypytać ją o pochodzenie, pracę i narzeczonego.

Podróż przez zatłoczone miasto minęła szybko, a Antonio zajmował się nie tylko umilaniem czasu pasażerce, ale także niezwykle sprawnym wymijaniem korków.
- No to jesteśmy na miejscu, signora - oznajmił odwracając się do Barbary - Oto sławny w całej Ameryce uniwersytet bostoński.

Barbara wychyliła się i spojrzała na taksometr. Ku jej zdziwieniu stwierdziła, że ten nie został nawet uruchomiony. Mimo to sięgnęła do torebki, by opłacić kurs.
- Widzę, że za wszelką cenę chce mnie pani obrazić. To doprawdy karygodne. Jestem w stanie pani wybaczyć, ale pod jednym warunkiem.
- Jakim? - zapytała Barbara chowając portmonetkę.
- Umówi się pani ze mną jutro na kawę. Wolałbym dzisiaj, ale muszę jeszcze kilka kursów zrobić, by zarobić na życie. W południe podjadę pod panią, proszę tylko podać adres.





Kilkanaście rozmów z nieznajomymi, obcymi ludźmi w obcym mieście i kraju. Kilkanaście razy powtarzanie tej samej nudnej historii, która przecież wcale nie była prawdą. Kłamstwem też nie, ale w to, co się jej przydarzyło nikt przecież by nie uwierzył, a najpewniej słysząc szczere wyznanie, wszyscy wzięliby ją za wariatkę.
Tak, więc powtarzając różnym ludziom, tą samą banalną, pozbawioną dziwnych i niepokojących epizodów, historię udało jej się trafić do gabinetu profesora Warrena Rice’a.

Elegancki i dystyngowany, niczym angielski dżentelmen, Rice przyjął Barbarę z wielką wielką radością i serdecznością. W jego ciasnym gabinecie wszędzie piętrzyły się książki i stosy grubych teczek wypełnionych odręcznie zapisanymi kartkami.

- Proszę spocząć - rzekł profesor wskazując krzesło stojące przy ścianie - Proszę wybaczyć bałagan, ale nie spodziewałem się gości. Moi studentom to nie przeszkadza, ale nie chciałbym aby wzięła mnie pani za niechluja lub co gorsza flejtucha. Uczelnia przydzieliła mi ten gabinet na czas remontu wschodniego skrzydła i choć skończył się on trzy lata temu, to jakoś nikt z dyrekcji nie kwapi się, by dać mi nowy przydział. O czym ja mówię? - zganił sam siebie - Cóż mogą panią obchodzić moje problemy lokalowe? Zaproponowałbym jakąś kawę lub coś do jedzenia, ale mam tylko herbatę i to jeszcze na dodatek ekspresową. Wy ludzie z Europy, raczej za nią nie przepadacie.
- Nic nie szkodzi, panie profesorze. Proszę się nie martwić takimi drobnostkami. W żadnym razie nie chciałam wprawić pana w zakłopotanie. Naszłam pana niespodziewanie i jeszcze na dodatek potrzebuję pana pomocy. Miała wziąć udział w konferencji, ale pewne wypadki mi to uniemożliwiły. Teraz chciałam prosić pana o jakieś potwierdzenie, że byłam obecna na konferencji. W moim kraju, to wymagane, a bez tego mogę mieć poważne kłopoty.

Słowa Barbary lekko skonfundowały profesora Rice. Nerwowo podrapał się po głowie, po czym zaczął przetrząsać najpierw jedną, a później druga szufladę w biurku. Przerzucał papiery, teczki i dokumenty z lewej na prawą. W końcu zatrzymał się i mocno zamyślił.
- Tak.. tak.. Szanowna pani… Barbaro, jeśli mogę się tak do pani zwracać… Byłem, co prawda oficjalnie organizatorem konferencji, ale to tylko rektor może wydać pani takie oświadczenie. Tak się jednak nieszczęśliwe składa, że przebywa on obecnie na urlopie. Proszę się jednak nie martwić. Mam pewien pomysł. Wiem, że tam za Żelazną Kurtyną ciężko się wam żyje. Poznałem pani rodaka, poetę, Chestera Milosha*, wykłada literaturę słowiańska na Harvardzie. Bardzo sympatyczny człowiek. Tak się składa, że mogę załatwić pani gościnne wykłady na naszej uczelni, przez miesiąc, czy dwa. Nie jest to może potwierdzenie, że była pani na konferencji, ale myślę, że dla władz w Polsce takie zaświadczenie będzie równie ważne. Otrzyma pani oczywiście wynagrodzenie za swoją pracę, a jak rektor wróci z urlopu, to pomyślimy co dalej z panią zrobić. Co sądzisz o takiej propozycji Barbaro?





“...albowiem niepewność jest najstraszliwszą ze wszystkich tortur.”
Aleksander Dumas - “Hrabia Monte Christo”

Jakub
Jawna i ostateczna deklaracja buntu. Sprzeciw, tłamszony przez lata, wyrzucony w pustkę w godzinie najcięższej próby. Wielkie postanowienie i pragnienie zarazem, by wytrwać i nigdy się nie cofnąć.
Jakub rzucił wyzwanie rzeczywistości, która brutalnie pochwyciła go w swoje brudne łapska.
Dopiero, gdy słowa wybrzmiały doniosłe i w pełni i rozniosły się echem po podziemnych korytarzach uświadomił sobie, że to może być samospełniająca się przepowiednia. Wyrok wydany na samego siebie.

Czy to już?
Czy to tutaj?
Czy to kres jego egzystencji?
Czy po to przebył cały ocean, by zdechnąć w mrocznym i dusznym więzieniu?

Jego słowa wprawiły oprawców w zdziwienie i sporą konsternację, tak jakby w swoich planach nie brali w ogóle takiej możliwości pod uwagę.

Woń śmierci wypełniła pomieszczenie. Kwaśny pot i zaschnięta krew mieszały się tworząc ohydną i dławiącą mieszankę.

Dłoń w skórzanej rękawiczce zacisnęła się na jego szyi. Żelazny chwyt zamykał się wolno, molekuła po molekule odbierając tlen i zdolność do oddychania.
- Marzy ci się śmierć? - syknął oprawca - Chcesz umrzeć? Nic prostszego.

Świat pogrążał się wolno w ciemności. Płuca paliły żywym i przenikającym do cna ogniem. Łaknął tlenu, jak ryba wyrzucona na brzeg. Ostatnimi strzępami świadomości zdołał jeszcze tylko usłyszeć:
- Zostaw go! - wykrzyczane przez drugiego z ciemiężców.
Potem nastała już tylko cisza i ciemność grobowa.





“...nie sen jest najgorszy, najgorsze jest przebudzenie…”
Julio Cortázar - “Gra w klasy”

Ciemność wypełniała każdy zakątek jego umysłu. Strach dławił i tłamsił ciało i każdą próbę ruchu. Kompletny uwiąd decyzyjny. Synapsy jego mózgu odmawiały współpracy z esencją jego jaźni, zduszonej i wciśniętej na najmroczniejszy kąt egzystencji.

Martwy trup, zezwłok bez krzty wigoru i energii. Porzucony i pozostawiony sam sobie. Trwał, a wokół szum nocnego życia. Klaksony, pijackie okrzyki i dobiegająca z oddali rytmiczna muzyka. Mieszanina dźwięków, a po chwili również zapachów sprawiły, że w końcu pokonał lęk i otworzył oczy.

Gdy tylko to zrobił, natychmiast tego pożałował. Nieprzenikniona, mroczna nicość i trawiąca dusze i ciało apatia były lepsze niż TO!
Leżał porzucony, jak szmaciana lalka, a wokół walały się stosy śmieci, rozbitych butelek i połamanych drewnianych skrzynek. Czuł pulsujący ból przy każdym oddechu. Opuchlizna przesłaniała widok w lewym oku, a zaschnięte strużki krwi ciągnęły niczym stare blizny.
To wszystko dało się wytrzymać. Rany się w końcu zagoją, a roztrzaskana w proch duma, pójdzie w zapomnienie. Tego, co leżało przed nim nie dało się jednak w żaden sposób usunąć, czy wymazać.

Trup.

Prawdziwy, martwy człowiek. Istota pozbawiona życia z brutalnością i precyzja godna bezwzględnego drapieżnika.

On, Jakub, poeta, nieuleczalny marzyciel, przecież taki nie był.

Pozbawione blasku, nieruchome oczy Franka Bernsteina, mówiły jednak coś zupełnie innego. Oskarżycielsko wpatrywały się w niego, jakby domagały się wyjaśnienia, czy choćby słowa skruchy.



____________________
Chester Milosh* - chodzi oczywiście o Czesława Miłosza. Lekko nagiąłem fakty z jego życiorysu, by pasowały do naszej historii.

“Nie wiem jawa, czy sen
Uwięziony w fazie REM”
OsaKa



Barbara
Aromat smażonego czosnku, cebuli i świeżej bazylii mieszał się z skrzeczącym i donośnym, niczym dzwony w neapolitańskiej katedrze, głosem otyłej Włoszki, tworząc tyle drażniącą, co uroczą i zabawne panoptikum. Ciasna kuchnia, kłęby pary buchające znad emaliowanych garnków i perlisty śmiech dzieci, wymieszany ze słowami radiowego spikera, komentującego finałową gonitwę.
Pejzaż wielkomiejski w ciasnej ramie, a'la Hopper.

Tymczasem De Sica, Visconti, Fellini stoją poza kadrem i kiwają głowami z uznaniem.

Najprawdziwszy włoski neorealizm na amerykańskiej ziemi, a pośród niego Ona. Zagubiona Polka, zawieszona pomiędzy jawą, a snem.

Gdy zgadzała się na randkę z Antonio, nie spodziewała się że przyjdzie jej zjeść kolację w towarzystwie jego matki, ojca, sześciorga rodzeństwa i niedosłyszącego dziadka. A przecież wszystko zaczęło się w tak trywialny i błahy sposób. Kawa od ulicznego sprzedawcy, spacer alejkami Public Garden, wyłożonymi złocisto-karmazynowym dywanem z uschniętych liści, które jakby tylko dla nich nuciły romantyczna melodię, szeleszcząc pod ich stopami. Na koniec króciutka wizyta w kinie samochodowym. Antonio widząc lekko skrępowaną minę Barbary, gdy w sąsiednich autach młodzi kochankowie, zaczęli się bezceremonialnie pieścić i całować, włączył bez słowa silnik i ruszył w powrotną drogę.
W podzięce za tą niemal rycerską postawę, Barbara nie mogła odmówić uroczemu taksówkarzowi, zaproszenia na domową kolację.

To wszystko, co się jej przydarzyło przypominało sen. Od chwili, gdy wsiadła na pokład transatlantyku “Batory” wszystko wydawało się nierealne. Nawijając gorące, makaronowe sznury na widelec, Barbara skonstatował, że przecież to się zaczęło dużo wcześniej.

Już sam fakt, że została wytypowana do tej delegacji, ocierał się bardziej o wariackie majaczenie, niż rzeczywistość.

A wojna?
Sześć piekielnych lat. Dwa tysiące dziewięćset cztery dni, niekończącego się koszmaru. Umierała dwa tysiące dziewięćset cztery razy i tyle samo raz zmartwychwstawała. I tak dzień po dniue

- Dołożyć ci, serduszko - zapytała z autentyczną troską matka Antonia, Sofia - Zjadłaś tyle, co wróbelek. Musisz jeść, by mieć siłę pracować kochana. Mój Riccio wspominał, że załapałaś się na etap na uniwerku. W końcu ten łapserdak, znalazł sobie porządną dziewczynę. Powiem ci w sekrecie, że musisz na niego uważać, bo to nicpoń i bardziej mu potrzebna mamka, niż żona. Mnie już nie słucha, więc teraz ty będziesz musiała zająć się jego wychowaniem.
- Mamma, per favore! - krzyknął wzburzony Antonio - Nie mów Barbarze takich rzeczy, bo jeszcze pomyśli, że już jej ślubną suknię po babci szykujesz.
- I co w tym złego - zdziwiła się Sofia - Zegar bije nieustannie. Ty i ona jesteście już w takim wieku, że wypadałoby się w końcu ustatkować. Przez tę wojnę, cały świat stanął na głowie. W twoim wieku, to ja z ojcem mieliśmy już trójkę dzieci…
- I czwarte w drodze - dodał z uśmiechem i nieukrywaną dumą w głosie, signor Alberto Beneventti.
- To były inne czasy, ojciec - odburknął mu syn bezceremonialnie - Świat się zmienił. Poza tym Barbara jest tylko przyjaciółką. Ty się lepiej zajmij swoimi gonitwami, bo pewnie znowu wtopiłeś.
- Ty mi nie będziesz mówił, co mam robić. Ani tym bardziej moich ciężko zarobionych pieniędzy liczył. Wychowawca się znalazł. Poza tym Lucinda dobiegła druga, więc jestem na plus.
- Taaa na plus - zaśmiał się szyderczo Antonio - Pewnie tak samo, jak te dwadzieścia dolców z zeszłego tygodnia, co na tego kulawego charta postawiłeś.
- Basta - krzyknęła Sofia, uderzając pięścią w stół - Gościa mamy, gamonie. Dziewczyna się pewnie przerazi i już więcej do nas nie przyjdzie. Dosyć mówię. Antonio przynieś deser, ale migiem.





Było już po dziesiątej, gdy Antonio odwiózł Barbarę do domu. Tak - do domu. Dzięki uprzejmości profesora Warrena Rice’a, nie tylko dostała pracę, co prawda na pół etatu, ale to zawsze jakiś początek, ale też służbowe mieszkanie. Jak na amerykańskie standardy to była ciasna klitka, ale wielu Polaków pewnie zazdrościłoby jej małego salonu połączonego z kuchnią i jeszcze mniejszej sypialni, gdzie poza łóżkiem i szafką nocną nie było praktycznie wolnego miejsca. Dla niej ta mikroskopijna kawalerka stanowiła teraz ucieleśnienie marzeń.

Marzenie każdego imigranta własny kąt i praca, która pozwoli jakoś wystartować.

Świadomość, że jedna rozmowa doprowadziła do tego, że została uciekinierem politycznym nadal do niej w pełni nie docierał. Wszystko stało się tak szybko. Praktycznie jakby poza nią. Wystarczyło jedno, zdawałoby się niewinne pytanie. Jedna prozaiczna rozmowa i odrobina życzliwości i całe jej życie zostało wywrócone do góry nogami.

Można byłoby powiedzieć, że miała ogromne szczęście. Zapewne wielu chciałoby się znaleźć na jej miejscu. Wszak, czy może być coś lepszego niż ucieczka z kraju, gdzie rządzą komuniści.
Pewnie nie, ale ilekroć spoglądała na leżącą na blacie gazetę, dreszcz przerażenia przechodził jej po plecach.

Tłusty nagłówek niemal krzyczał jej prosto w twarz, a echo tego wrzasku dudniło pod czaszką.

“Brutalne zabójstwo znanego adwokata”

Nie musiała nawet czytać artykułu, by wiedzieć o kogo chodzi. Jedynym pocieszeniem, choć naprawdę niewielkim był fakt, że artykuł nie wspominał personaliów mordercy.

“To groźny przestępca… zwyrodnialec… proszę na siebie uważać..” - przypomniała sobie słowa Piotra Daszyńskie, o ile tak naprawdę się nazywał.





“Po co on chodzi w tych ciemnych okularach? Dlaczego? I on jej mówi, że w okupację, prawie cały czas po kanałach żył, co są pod ulicami. I teraz, po wojnie, musi chodzić w ciemnych okularach, bo go dzienne światło za bardzo kłuje w oczy. Bolą go oczy od tego światła. Za bardzo do ciemności mu się oczy przyzwyczaiły w tych kanałach.
Edward Stachura, Siekierezada “


Jakub
Ocean , który kołysał jego duszą, który niczym kochanka pieścił zmysły, inspirował, teraz wypluł go na brzeg z brutalną, animistyczną siłą. Niczym pieprzony Robinson Crusoe, wylądował na bezludnej wyspie. Wyklęty, wyrzucony poza nawias społeczeństwa. Odnalazł własnego Piętaszka, który wyciągnął do niego pomocną dłoń.

Szyderczy los, nie byłby sobą, gdy beczki miodu nie doprawił łyżką dziegciu. Dobrodziej okazał się ułomnym niemową, ale serca i współczucia miał za to aż ponad miarę. Schronienie i wytarty materac w starym magazynie, to był dopiero początek luksusów, jakie spadły na warszawskiego poetę. Jego osobisty Piętaszek, pomógł mu opatrzyć rany i podzielił się skromnym posiłkiem.
Bezinteresowność i hojność kaleki, wręcz onieśmielała Jakuba. Przyjmował jednak wszystko, wdzięczny za to, że ma choć chwilę spokoju.

Potrzebował czasu, by wszystko sobie ułożyć. Znaleźć jakiś punkt zaczepienia. Wyglądało bowiem na to, że cały świat sprzysiągł się przeciw niemu.

Naturalnym początkiem wydawała się ona. Jawiła mu się jako ostatni bastion normalności, choć przecież ich spotkania, ich znajomość była niczym ulotny sen.

Wszak jak odnaleźć osobę, którą widziało się tylko w snach?

Świt przyniósł niespodziewaną, ale po prawdzie jedyną i oczywistą odpowiedź. Początkowo, gdy jego osobisty Piętaszek, zbudził go dość brutalnie i gestami nakazał się podnieść, Jakub poczuł rosnący gniew i sprzeciw wobec takiego postępowania. Kto z ludzi nie reaguje podobnie, gdy zostaje wyrwany brutalnie ze snu.

Kilkanaście minut później, gdy pierwsze promienie słońca przebijały się przez smutne i unurzane w popiele chmury, Jakub zrozumiał mądrość ulicy, którą prostymi gestami przekazał mu Piętaszek.

Jak odszukać wyśnioną? Jak dotrzeć do miejsca o którego istnieniu się nawet nie wie?
Odpowiedź jest tylko jedna - włóczęga na jawie.

Przemierzając wyludnione jeszcze o tej porze ulice Bostonu, Jakub przyglądał się grzebiącemu w śmietnikach Piętaszkowi i rozmyślał o Barbarze i o tym, co go spotkało.




Nie liczył upływających dni. Czuł tylko jak on mija za każdym razem, gdy kolejny strup spadał z jego ran i gdy każdego następnego poranka doprowadzenie do ładu włosów i brody stawało się coraz trudniejsze.

Lekko mżyło. W powietrzu czuć było zbliżającą się zimę. Wędrując prawie pustymi ulicami, w końcu ją ujrzał. Wysiadała z taksówki. Pogodna, uśmiechnięta i pełna życia. Ubrana w popielaty płaszcz i kwiecistą, rozkloszowaną spódnicę. Kierowca wykazywał się niespotykaną wręcz uprzejmością. Nie tylko pomógł jej wysiąść, ale także wręczył papierową torbę z chrupiącym rogalikiem. Pożegnali się, a w ich ruchach było coś, co sprawiło, że serce Jakuba zadrżało. Strach i wielkie poczucie pustki, rozlało się po wszystkich jego członkach. Barbara pomachała taksówkarzowi i ruszyła sprężystym krokiem w kierunku uniwersyteckiego kampusu.

Było coś nieprawdopodobnie zabawnego w zaistniałej sytuacji. Prawda? Przecież to czysta gra aktorska! Żywy dowód na to, że bycie aktorem jednak równa się życiu. Prawdziwemu życiu. Oczywiście, jest to jakby równoległa tożsamość, co może podsycać wszystkich przeciwników aktorów i zbliżonych profesji. Pisarze mają odrobinę lepiej. Bo od widza oddziela ich biel welonu – kartka – co nadaje im niewinności. Ha! Ale prawda jest także jedni i drudzy to to samo! Gdy wchodzą w rolę, to jakby się nią stają! Tu nie może być mowy o jakiejś świadomej kreacji, udawaniu, zabawie. Nie. Albo w to wchodzisz albo nie. I tworzysz drugiego, trzeciego, czwartego Jakuba. I tak aż do nieskończoności. Aż do utraty zmysłów. Aż do zapomnienia kim był ten pierwszy.
Bo czy ja od zawsze byłem bezdomnym?

***

Postąpił parę kroków. Wytężył wzrok. Przyjrzał się. Nie… Tak! To ona. Znów eksplodowały myśli, pragnienia, namiętności i wspomnienia. Jakby znów byli na statku, po środku sali, na scenie…
Czy to był tylko sen? Bo jeśli tak, to ona nawet mnie nie pozna.
Przygładził poszarpany mankiet marynarki. Rozpruty na siatce dwa dni temu – pamiątka ulicy. Przyczesał włosy świadom, że jego Przyjaciel się jemu przygląda. Z niedowierzaniem.
Chciał podejść, ale się zatrzymał. Chciał, ale nie mógł. Pragnął, ale nie chciał.
- Barbaro... – nie miała szansy usłyszeć. Nie usłyszała. Odebrała torebkę ze smakołykami.
Jakub niczym trup animowany mocą poezji lekko powłóczając nogami ruszył za Barbarą. Wyciągnął rękę w jej stronę, ale ona była już kilka metrów dalej zgrabnie pokonując uniwersyteckie schody.
Pisk opon. Bieg.
- Vaffanculo – i pięści już wznoszą się do góry.