- No to postanowione. Beja w niewole jak tatry naszych w jasyr. To wykonajcie swe zadanie, a ja postaram się o dywersje na ucieczkę w razie czego. Jednak po tym dalej mówię, by cel naszej misji spełnić.- zgodził się Bimbrowski na pomysł Lewka.

Zaczął też przeglądać repertuar swych czarcich mocy, która to z nich im najbardziej pomocna była i szykować się zaczął.

“Smoke on the water and fire in the sky,
Smoke on the water”
Deep Purple - “Smoke on the water”


Łuna ognista nocne niebo rozświetliła. Łuna potężna i pod samiusieńkie niebosa się wznosząc. Krzyki i jęki jej towarzyszyły, jakoby kto cały krąg piekielny na ziemię sprowadził. Zawodzenie iście potępieńcze wstrząsnęło całą ziemię i niosło się na wiele, wiele mil.


Tymczasem na wschodzie
Czary, które imić Kociebor uczynił na niewiele się zdały. Nie to, żeby moce infernalne któremi lycantrop władał nagle bezsilne się zdały wobec hufców obcego autoramentu. Żadną miarą. Rzecz jeno w tem, że nikogo innego poza ledwo żywym pohańcem w pobliżu nie było. Stąd też i effectus z uroków mizerny.
W myślach swych jeno Kocibor ujrzał scenę przedziwną i woń paskudna na skrzydłach wiatru mroźnego się unosząca w nozdrza go uderzyła.

Interea imić Czarniawa z błota kontusz otrzepał i wzrokiem życia pozbawionym po okolicy powiódł. Rychło spojrzenie jego przeklęte na pohańcu się skupiło. Lepkie jego macki mentalne w mig oplotły umysł Tatarzyna i drążyć, przetrząsać i gmerć mu w myślach jęły.
Pohaniec, co go matka Ali wołała, żyw ledwo był i jeno o hurysach i wiecznej szczęśliwości, jaka go za moment spotka za to, że przelał krew własną za Allaha, myślał. Stąd też niełacno było do inszych myśli i wspomnień się dogrzebać. Mentalne macki wąpierza jednakoż nie ustawały w wysiłkach i choć serce Tatara ostatnie już uderzenia wydawało, to wpełzały one w najgłębsze zakamarki jego jaźni i duszy.
Ostatkiem sił Ali uniósł się na łokciach i choć ciężar kobyły na powrót do ziemi go przygniatał, to spojrzał on jeszcze w oczy swego oprawcy i splunął w jego stronę i wyszeptał coś w swojej plugawej mowie.
Żadnego wrażenia to na Czarniawie nie zrobiło, gdyż nie tacy na nie pluli i nie tacy przekleństwa w niego ciskali. Fakt jednakoż, że Tatar w oczy jego bezdenne spojrzał, osiągniecie pożądanego celu mu znacznie ułatwiło.
Rozwarły się wrota duszy pohańca i wąpierz przeklęty ujrzał wszytko, jak na dłoni.

I ujrzał Czarniawa niezmierzone morze zastępów pohańskich w granice Rzeczpospolitej wkraczających i las proporców zielonych na wietrze powiewających. Miasta i wioski z dymem puszczane były, a kobiety i dzieci pohańbione w jasyr brane. Kolejne pułki i chorągwie pod naporem ordyńców padały i trup żołnierzy Rzeczpospolitej słał się gęsto. Nic i nikt nie zdołał zatrzymać wrogiego najazdu i armia tatarska rozlała się po całej Litwie i coraz głębiej się jęła zapuszczać.

Tatar, którego matka Ali wołała, ostatnie tchnie już wydawał i w tejże ostateczne chwili, Czarniawa jeszcze jedna rzecz ujrzał, która nawet na nim wrażenie zrobiła. Kędy tatarskie ordy szły, tam zaraz też smoliste eteryczne wyziewy się ciągnęły i w litewską ziemię wsiąkały. Przez krótkie mgnienie oka li tylko Czarniawa na to okropieństwo spoglądała, ale wnet odgadł, że to ta sama oćma, co ich we dworze Duniewiczów uwięziła.
Mocarna to siła, która nie tylko piekielników uwięzić zdolna była, ale i samą naturą krześcijańskiej ziemi przemieniała.



“Epistola non erubescit”
Cyceron

Tymczasem na zachodzie
Gdy oczy imć Lewki i Bimbrowskiego na bydlęcym czarcie się skupiły, ten skurczył się tak mocno w sobie, że nijak go poznać nie było można. Jeno przed momentem równy niemal hetmanom piekielnym był i w blasku księcia infernalnego Asmodeusza się ogrzewał, a teraz jakby mniejszy niźli łepek od szpilki.
- Panowie… - jojczył Osmółka, dłonie w błagalnym geście wznosząc - pomiłujcie… przeta to śmierć dla mnie, nic więcej. I jakiż to pożytek z martwego Osmółki mieć będziecie. No żadyn, żadyn… Co i z tego, że ja tunel wykopie i pod sam namiot beja się dostanę. Przeta te ordyńskie biesy, zaraz mnie wyczują i pohycą. A ja żem słyszał, jakie to one wymyślne tortury mają. Ponoć żywym ogniem jaja przypalają i w rzyć rozgrzany węglik wkładają. Toć to nawet w najczarniejszym kącie naszego piekła takich okrutnych kaźni nie stosują. To jeno te psie syny na tak bestialskie kary wpaść mogli. Pomiłujcie wielmożni panowie i insze zadania Osmółce powierzcie. Ja wszytko zrobię...
Przerwał mu pan Bimbrowski i zaparwszy się pod boki i wąsa podkręciwszy, spod zmarszczonych brwi na bydlęcego czarta wejrzał.
- Wszytko zrobisz? Wszytko? Tędy szoruj, ino migiem tunel drążyć, bo mnie złość na ciebie bierze i jak nie osmańskie syny, to ja ci ten rozgrzany węglik w rzyć wrażę.

Na te słowa, Osmółka wbił jeno wzrok w ziemie i ze spuszczonymi uszami i podkulony ogonem ruszył przed siebie dobrego miejsca szukać, kędy podkop zacząć można było.
Łapami kostropatymi w ziemię zaczął grzebać i z wolna tunel wykopywać. Nie szła mu robota i to nie tylko dla tego, że opór on wielgi miał, żeby ów tunel robić, ale także dla tego, że ziemie mocno wodą nasiąknięta była i co rusz się osuwała, cały trud jego niwecząc.
W końcu cały jego włochaty zadek pod ziemią zniknął.

Długo Osmółka nie wracał, oj długo. Lewko z imić Bimbrowskim jęli już pomyśliwać, jak też bydlęcego czorta z łap pohańskich synów wyzwolić. Żadnego znaku on nie dał, a i w obozie tatarskim żadnego poruszenia nie było. Nawet konie, co pod piekielnikami służyły, nerwowo chrapami zaczęły ruszać i w miejscu niespokojnie kopytami grzebać.
Srebrzysta Luna miejsca już złocistemu Heliosowi ustępować zaczęła, gdy w tunelu jakieś jęczenie się rozległo.
Imić Bimbrowski u wylotu tunelu się nachylił i w głąb wejrzał. Z wolna ku niemu pełzł Osmółka z miną, gorszą niźli zbity pies. Z oczu mu ślozy się puściły i przy każdym kroku jęki wydawał, jakby go kto go biczem smagał.
Wylazł w końcu Osmółka z tunelu i głową niemalże przy samej ziemi, przed ichmościami piekielnymi stanął. Nie dość, że czort w ziemi całą sierść miał uwaloną, nie dość, że uszy mu ktoś ponadrywał i krwawe strupy z nich zwisały, to jeszcze znać było, że go pohańcy także wybatożyli i stalową obręcz z małym szafirowym kamieniem wokół szyi zakuli.
- Waszmościowieeeee miiiliii - zawodził Osmółka, jakby mu kto faktycznie rozgrzany węglik w rzyć wraził - zawiodłem was i pohańbiłem swe czartowskie miano. Śmierć mi jeno wyzwoleniem, bo mie psie syny sromotnie pohańbili i niesławą się okryłem i wam jednako wstyd przyniosłem. Jeno, co ja zrobić mogłem, kędy tyle ich było i każden jeden od drugiego mocarniejszy. Ledwo, żem w granice ordyńskiego obozu się wkopał, a te biesy już mnie za uszy pochwycili, jakby kto im wyrzekł, że ja tom byndę. Kaźnie mnie takie psie syny czyniły, że to aż gańba mówić o tem. Pewni bym mnie w niewolę wzięli i na sułtańskim dworze, jako osobliwość jaką pokazywali. Puścili mnie jednak wolno, jeno dlatego, że ja im powiedział, że to z waszmościów ukazu ten podkop cały i inne mecyje. Tędy mnie puścili i list kazali waszmościom dać.

Temi słowy Osmółka zakończył swoje biadolenie i wręczył imić Bimbrowskiemu pergamin z pieczęcią czarną laką uczyniony. List cały w błocie uwalony i z lekka wygnieciony, ale o dziwo stempel nienaruszony pozostał.
Pochwycił imić Bimbrowski pergamin i rychło pieczęć złamał. Trzask nader donośny się rozniósł, jakby kto deskę dębową złamał, a nie pieczęć lakową naruszył. Przytem takoż i woń kadzideł orientalnych się rozniosła i w nozdrzach każdemu zatańczyła, na podobieństwo biblijnej Salome. Rozwinął mości Bimbrowski pergamin i głośno czytać zaczął:

Cytat:

“Lachy psy niewierne, co jeno z litości chana krymskiego, sułtana tureckiego, pana wszecharabii i zwierzchnika wszytkich wyznawców Proroka, Mehmeda Gireja Sufi Czwartego, po tyj ziemi jeszcze chodzicie. Słuchajta, co wam powiem. Haniebny to uczynek szpiegi w obóz wiernych rycerzy Proroka, jak i samego Allaha Najwyższego, niech uwielbione będzie Jego imię, po kryjomu słać. Po stokroć haniebny, bo musielimyśmy go spode ziemi wykopywać. Hańba na was i na siedem następnych pokoleń synów waszych, że na szpiega cudacznego diobła kosmatego przesyłacie. My rycerze Proroka, jak i Allaha Najwyższego, niech umiłowane będzie imię Jego, woszych biesów i diabłów się nie lękamy. Po stokroć straszniejsze dżiny i szejtany, po naszych pustyniach krążą. Przeto marny wasz trud, żeby strachu nam napędzić. Takoż wzywam was Lachy, psy niewierne, synowie kaprawej lochy, byście chocia tyle męstwa i honoru mieli, coby poselstwo ludzkie ku nam wysłać, coby warunki waszej kapitulacyi omówić. Białą chorągiew niech wasz wysłannik niesie i bez żadnyi broni bydzie. Takoż żeby żadnych krucyfiksów, li inszych szkaplerzów nie miał przy sobie, bo zaraz mu łeb za ten czyn haniebny zetniemy. Żadnych pełnomocnictw mieć on ze sobą nie musi. Przedstawimy mu warunki jakie spełnić musicie i tela. On wam je przekaże i wy już sami zdecydujecie, czy się na nie godzicie i w pokoju hołd chanowi oddacie, czy krwią własną ziemię przodków waszych ubogacicie. Poseł niechaj wieczorem przybędzie, kędy tylko Luna się objawi. Szaybah Bey Al-Haradzi

Imić Bimbrowski zakończył czytanie listu iście martwym głosem. Jeszcze przez chwilę wpatrywał się w pergamin, po czym spojrzał z ukosa na czarta bydlęcego Osmółkę, a później spojrzał poważnie na imić Lewkę.
Niebo już mocno poszarzało i pierwsze promienie słońca jęły przebijać się przez gęste chmury. Świt był tuż, tuż.

Von Czirn dopadł do tatara zanim ten skonał, wbił kły głęboko w jego szyję, wssał ustami w rozerwaną tętnicę. Pił z niego dopóki serce barbarzyńcy nie przestało tłoczyć życiodajnej krwi. Gdy się już posilił, zreferował panu Kotowskiemu wszystko co ujrzał w głowie swej ofiary. W jego głosie Kociebor nie usłyszał wzburzenia, gniewu, ani żadnej innej emocji.
Gabriel opowiadał o tym co zobaczył zupełnie beznamiętnym tonem. Ponieważ nie obchodziły go już żadne wojny ani spory, kto kogo weźmie w jasyr i czyją krew przeleje. Muzułmańska horda wyżynająca w pień polską i litewską szlachtę interesowała go tyle co wypalona tatarską kulą dziura w jego kamizelce. Właściwie odczuwał satysfakcję, bo jeśli Ciemność z pomocą islamskiego najeźdźcy pochłonie świat, to i stara jęga straci wszystko, nie uchowa się na tej ziemi żaden dusiołek, błotnik, chochlik, mamun ani południca. Obsesyjna myśl pożerała ostatnie cząstki jego zdrowej duszy, że skoro on szczęśliwy być nie może, to nikt nie będzie. Niech świat spłonie lub pochłonie go mrok, wszystko jedno.
- Tak się zastanawiam panie Kocieborze, czy ten anioł rzeczywiście w naszej sprawie się panience Urszuli objawił. Czy nie chodziło o co innego – wskazał na pobojowisko i martwego tatara - Być może zastępy piekielne i siły anielskie wspólnego wroga teraz mają. Dlatego Duniewiczówna z opresji nas wyciągnęła bo sojuszników szuka. Jest łączniczką między piekłem a niebem, że tak się wyrażę. To dobrze, łatwiej będzie ją schwytać i dostarczyć naszemu Księciu. Reszta panie bracie mnie nie interesuje, żeby była jasność. Nie zamierzam mieszać w żadne wojny ani bawić w dyplomację.
Chcę wykonać misję i spłonąć w słońcu, pomyślał, zachowując tą refleksję tylko dla siebie.

Zwijając list i przyjmując napitek z którego srogo pociągnął Pan Bimbrowski dumał co czynić. Źle się działo w Rzeczpospolitej i każdy to wiedział. Umartwianie się jednak nic nie pomogłoby, wiec pociągnął tylko kolejny raz z gąsiorka, a potem oddał go Osmółce ze słowami.
- Pij i niech Ci to ból uśmierzy, a potem co będzie to zaraz opowiem. Teraz jak się rozjaśnia poszukajmy bezpiecznego ciemnego miejsca gdzie przedzieniujemy. Następnie każdy z nas ruszy w swym kierunku. Pan Lewko jak się zgodzisz ruszysz dalej Pana Adam odnaleźć i przekonać go by w obronie Ojczyzny stanął. Możliwości jest wiele, lecz na moje najlepiej insynuować, że jak Rzeczpospolitą Ordyńce i inne śwince wezmą to mu córę w jasyr wezmą i dupczyć będą. Pamiętaj, że z Ojcem będzie prawdopodobnie wybranek Panienki, któryś na pewno na wojenkę ruszy. W między czasie rób co za słuszne uważasz, by najeźdźcę przegnać. Osmółka w tym czasie ruszy do tamtej jędzowatej suczy z boru i pospolite ruszenie okolicznego diabelstwa zawezwie, by tą ziemie przed tymi plugawymi abstynentami bronić. Jak swoje zrobimy kontaktu z resztą szukajmy. Najlepiej za pomocą jakowych mar niematerialnych, bo najszybszy i najbezpieczniejsze przekazywanie wieści będzie. Ja w tym czasie postaram się opóźnić ich wymarsz i w poselstwo pójdę, by dialog opóźniający czynić i sabotować tamtejsze zapasy żywności. Jeśli mnie puszczą ruszę w kierunku Mości Lewka, by nasz główny cel pilnować Coś jeszcze ustalać chcemy, czy Osmółke opatrujemy i w sen zapadamy?

- I tobie, by droga szeroka i diable szczęście przy tobie trwało mości Lewko. Ty też Osmółka chodź opatrzeć Cię na ile potrafię i tobie też czarciego farta życzę.- zakończył mówić Pan Bimbrowski

Wziął się za opatrywanie swego "wiernego" sługi, a potem umościł sobie leże na dzień. Tak leżąc i na odpoczynek się gotując rozmyślał jakby to Ordyńców na poczęstunek godny jego posłowania naciągnąć. Dumał i dumał i pociągnął myśl, że skoro duma mu nie szkodzi to pochwała i zachętą, by mu swe legendarny dobrobyt i bogactwo ukazali będzie dobrą strategią. Tak z cieknąca ślinką usnął Otyły Pan.

“Oblężenie trwa długo wrogowie muszą się zmieniać”
Zbigniew Hebert


Kocibor Kotowski, Gabriel Czarniawa
Blada mgła wisiała tuż nad horyzontem. Pierwsze promienie słońca przebijały się przez jej zwoje, gdy lycantrop i podążający za nim wiernie wąpierz przeklęty o sercu martwym i myślach ponurych, na w pełni wykarczowane wzgórze weszli. U stóp ich rozciągał się widok zgrozą dojmujący.
Wieś do cna spalona i splądrowana. Trupiszcza wszędy się walały, na podobieństwo porzuconych szmacianych lalek.
Nie jednak widok trupów poruszył piekielników, wszak do ich widoku nawykli i nic strasznego w nich nie widzieli. Inszy powód był, że obaj spojrzeli po sobie i w długim milczeniu się pogrążyli.
Kilka mil przed nimi na horyzoncie majaczyło wysokie wzgórze. Na jego szczycie zaś kamienna świątynia pobudowana była. Obaj wzdrygnęli się na ten widok, gdyż rozpoznali, że to Cerkiew Dziesięcin. Pierwsza tak potężna krześcijańska świątynia na całej Rusi pobudowana. Jak zapisano w kronikach, na rozkaz wielkiego księcia Włodzimierz Światosławowicz, który to w taki sposób dziękczynienie za otrzymany krzest chciał dać, a takoż i pokutę poczynić za to, że na tym to miejscu czciciele Peruna złożyli w ofierze dwóch misjonarzy. Ponoć wznosili ją i dekorowali budowniczowie z samego Bizancjum, uprzednio chram pogańskim w perz obracając.
Teraz po wiekach, gdy Kociebor i Czarniawa na święte wzgórze spoglądali, w ruinie kościół się znajdował, pokiereszowane mury ku niebu wyciągając, na podobieństwo pomarszczonych dłoni staruchy jakieś. Na szczycie do połowy obalonej dzwonnicy zielony sztandar proroka Mahometa powiewał i głos doniosły muezina po całej okolicy się niósł.
I to właśnie echa pohańskiej modlitwy sprawiły, że piekielnicy zamilkli i z poważną trwogą na siebie spojrzeli.
Nie dość bowiem, że bisurmany obóz wojskowy u podnóża wzgórza rozbili, nie dość, że swój sztandar na świętym wzgórzu zawiesili, to jeszcze wszytkie znaki wskazywały, że trop za którym cały czas podążał imić Kociebor właśnie w tam swój koniec mają.



Arkadiusz Bimbrowski
Otyły Pan dumnie wkroczył do pohańskiego, białą niegdyś chusteczkę w dłoni ściskają. Powiewała ona delikatnie na wieczornym wietrze, jakby się do ręki imić Bimbrowskie sama przykleiła i odpaść nie chciała.
Na widok potężnego szlachcica, który pewnym krokiem przemierzał obóz, bisurmani rozstępowali się, a co bardziej bojaźliwi nawet w pas się kłaniali. Mości Bimbrowski wyczuwał niemal fizyczną niechęć i lęk, jaki wywowało jego pojawienie się. Czuł także, jak Tatarzy skrycie czynią jakieś tajemne znaki modlitewne, które przed szejtanami chronić mają.
Nie zważając na nie, jak i zjadliwe spluwanie za plecami swemi, szedł polskie diabeł mężnie wprost do namiotu, skąd blask się dobywał.

Gdy kilka metrów od wejścia go dzieliło z wnętrza wyszedł wysoki i szczupły, niczym tyka, śniadolicy mężczyzna z krótką czarną kozią brodą.
- Salam alejkum, panie bracie - rzekł bisurman, kłaniając się nisko przed Otyłym Panem - Rad jestem, żeście się zdecydowali na rozmowy. Zapraszam w moje skromne progi, nie będziemy pod gołym niebem rozmawiać, jak zwierzęta jakieś.

Wewnątrz namiotu bisurmana było niezwykle ciepło i przyjemnie. Ściany wyłożone zostały kilimami i przyozdobione wysadzaną wszelakimi klejnotami bronią. Sztylety, kindżały oraz ordynki, prezentowały się dumnie. Nie to jednak wzbudziło największą uwagę mości Bimbrowskiego. Na środku namiotu stał żeliwny stojak na podobieństwo demonicznych szponów wykuty. W zaciśniętej diablej łapie spoczywał wielgi, niczym harbuz szafirowy kamień. To od niego bił magiczny blask, który wraz z imić Lewko i Osmółką widzieli z daleko. Lśnił ó kamień w tak hipnotyczny sposób, że imić Bimbrowski wolę miał żelazną to wzroku oderwać od niego żadną miarą nie mógł.
Poczuł jeno, jak go czyjeś dłonie pod boki biorą i z wolna osadzają na miękkich poduchach, gęsim pierze wypchanymi. Zaraz też oszałamiającą woń zaatakowała nozdrza pijanicy. Baranina pieczona z rozmarynem, rodzynkami i inszymi arabskimi korzeniami, ryby smażone i w złocistej zalewie, a takoż niezmierzona ilość owoców od win gronowych, po citrusy wszelakie oraz ociekające lukrem i cukrem baklawy, kunafy, mahalabie.

Z miejsca ślinka do ust Bimbrowskiego napłynęła i z lubością zanurzyłby się w kosztowaniu tych bisurmańskich przysmaków. Jeno jeden problem mu się objawił. Choć rozglądał się i w lewo i w prawo i pod różne patery zaglądał i obwąchiwał miedziane dzbany, to nijak woni tak lubej jego sercu wyczuć nie mógł.
- A gdzie wino jakie? - zapytał oburzony i ledwo swoje irytację wyartykułował, wnet go olśniło. Wszak pohańce alkoholu nie tykają, tak ten ichni proroka nauczał i tak im już zostało.

- Jestem Szaybah Bey Al-Haradzi - przedstawił się wysoki bisurman, który go w progu przywitał - Częstuj się mości panie, a jak mało ci będzie to jeszcze doniesiem. Z napitku, to jeno woda źródlana, abo sok gronowy, jeśli waszmość sobie życzysz. Win żadnych, miodów, czy innych małmazji to w naszym obozie nie uświadczysz. Rad jestem jednakoż, że w końcu zdecydowali się ci wasi książęta z nami rozmówić i tak zacnego posła ku nam wysłali. Jako już w liście napominałem, żadnych negocjacyi nie będzie, bo i po co. Wojska nasze już pod Lwów podchodzą, twierdza wasza sławna Kamieniec na dniach padnie, a Kijów od ponad pół roku w naszych jest rękach. Tędy mówić możemy jeno o tym, jak wielgi okup dam nam chcecie, abyśmy od was odstąpili. Podole, całe Dzikie Pola, Polesie w naszych są rękach i jeno te bagniste ziemię możemy wam oddać, a i to nie za darmo, bo to przecież wiele sił nasz kosztowało, coby je zdobyć. Tędy każ waszmość swoim tysiąc skrzynie złotem wyładowanych na wykup przygotować. Ludność cośmy ją pojmali do nas należy, ale gdyby kto zacniejszy chciał swego krewnego wykupić, to nic na przeszkodzie nie stoi, aby swoją ofertę przedstawił. Jeżeli warunki nasze ichmością się nie podobają, to zapewniam cię panie bracie, że nie tylko nie cofniemy się ani o krok, ale na wiosnę dalej w głąb waszej ojczyzny ruszymy, a wiedz, że chan nasz, sułtan turecki, pan wszecharabii Mehmed Gireja Sufi, kolejną ordę zbiera i z pomocą Allaha, niech uwielbione będzie imię Jego, sztandar proroka na Wawelu zawiesi i wtedy nie do obrazu Czarnej Madonny modlić się będziecie, ale przed jedynym bogiem na twarz padać będziecie. Przemyśl sobie waćpan coś tutaj usłyszał, posil się, a później jedź przekaż swoim coś tutaj usłyszał.

Imić Bimbrowski, choć do wymoczków nie należał, to lekko skonfundowany był. Sam do końca nie wiedział, czy to pycha bisurmana go w ten stan wprowadziła, mnogość aromatów, co nagły atak głodu spowodowała, czy też tajemniczy kamień w żeliwnej diablej łapie spoczywający, to sprawił.
Przez całą przemowę beja, Bimbrowski czuł, jakby mu się ktoś z wnętrza tego magicznego kryształu przyglądał. Dziwne to było uczucie i wielce podobne do tego, co w Gruzdowie on i jego kompanii doświadczyli.



Lewko
Przemierzał Lewko Poleskie doliny na swym wiernym Szafocie i serce mu się krajało na to, co widział. Gdzie bowiem nie spojrzał tam ino trupów stosy, pogorzeliska i ruiny. Orda tatarska śmiało sobie w Rzeczypospolitej poczyniała. Nigdy tak w historii nie było, żeby pohańskie zastępy, aż tak głęboko w ziemię Polski się zapuściły. Najazdy, co rok bywały, ale nigdy to bisurmany ziem nie okupowały, a jeno łupili i w jasyr ludzi brali i do siebie wracali.
Mijając kolejną spaloną wieś imić Lewko nad jeszcze jedną rzeczą się zastanawiał. Jak to być mogło, że tatarskie wojska tak szybko całe chorągwie husarskie rozbijały i miasta zdobywały. Toć, jakby w całym kraju ani jeden żołnierz walczyć z nimi nie chciał, abo…
Cokolwiek się wydarzyło, jedno nie ulegało wątpliwości, że początek to swój bierze i korzenie ma w Gruzdowie, kędy czarna mara bez twarzy im się objawiła.

Kopyta końskie robiły zwały błota na całkowicie rozmokłym trakcie. Kruki żerowały na trupiszczach, które niemal każdy rozstaj i każde pole zdobiły. Ziemię wokół wyglądały, jakby je wszelki duch ludzki opuścił. Wszędy jeno wiatr mroźny hulał i woń śmierci roznosił. Nawet Szafot do woni rozkładu przywykły wzdrygał się, gdy kolejne podmuchy wdzierały się w jego nozdrza.

Naliboki takoż nie ostały się w wojennej pożodze. Tatarskie hordy niemal zrównały niewielką wieś z ziemią. Jeno dwie chaty jeszcze cztery ściany miały i dzwonnica kościelna smutno sterczała wskazując na pokryte sino burymi chmurami niebo.
Imić Lewko wolno przejeżdżał przez zdewastowaną wieś i wyglądał, choćby jednej ludzkiej duszy, co mu drogę wskaże i choć słowo wyjaśnienia da.
Wszędy jeno ciemno i głucho.

Zatrzymał się Mazur na środku wsi i po raz ostatni spojrzał na zgliszcza Naliboków. Iście apokaliptyczne termina nadeszły na Rzeczpospolitą i spopielone chaty tutejszych chłopów i dwór pański zniszczony do fundamentów doskonale na to wskazywały.
Zaklął siarczyście diabeł i ze złością stuknął szablą w pochwie. Wtedy Szafot obrócił się nagle, jakby jakieś zagrożenie wyczuł.

Jakieś poruszenie wśród zgliszczy się rozległo. Lewko wielce zdumiony był, gdy ujrzał kosmatego czorta, co się z kupy popiołu wygrzebuje.
- Pomiłuj panie, pomiłuj - zajęczał chłopski czort.
- Osmółka? - spytał z niedowierzaniem.
Utytłany błotem, popiołem i krwią bies, pokłonił się przed szlachcicem z piekła rodem.
- Żadną miarą, panie. Jam Chudeńko, bies czwartej kategorii z piątego kręgu, przydzielon do Naliboków, coby kurze jaja ksiyndzu psuć i do grzechu dzieci namawiać.
Uśmiechnął się pod nosem chorąży łęczycki.
- Dobrze Chudeńko, gadaj zatem, kędy znajdę Adam Duniewicz, abo ascetę, co go Gitanas wołają
Czort Chudeńko podrapał się po głowie, jakby rodzonym bratem Osmółki był.
- Jakże to mości panie… - nie mógł zrozumieć - Ty tych dwóch świętoszków chcesz szukać.
- Nie marnuj mego czasu, jeno mów kędy jechać.
- W puszczy to jest, panie miły. Jeno przez bagno się trzeba przeprawić, ale tam to aż niebiańską wonią czuć. Gitanas to prawdziwy boży człowiek, a tego drugiego to nie znam. Z Gitanasem mieszkał przez czas jakiś niejaki Hieronymus Poenitens, ale potem gdzieś przepadł.
- Prowadź! - rozkazał krótko Lewko.

Gęsty mrok otulił puszczę gęstym kocem, gdy imić Lewko i jego nowy kompan Chudeńko, poprawiwszy się przez cuchnące bagnisko dotarli do wysp, gdzie anachoreta Gitanas mieszkał.
Ledwo kopyta Szafota na suchą stanęły, a już z szałasu na środku wyspy ustawionego rozległ się skrzeczący i chrapliwy głos.
- Vade retro satana! Won!
Ledwo imić Lewko usłyszał te słowa zimny dreszcz po plecach mu przeszedł. Szafot takoż się wzdrygnął i kopytami nerwowo zaczął bić w ziemię.
Tymczasem z szałasu dało się słyszeć słowa modlitwy o wielkiej mocy.
- Crux sacra mihi lux. Non draco sit mihi dux. Vade retro satana. Nunquam suade mihi vana. Sunt mala quae libas. Ipse venena bibas.